Ivica Osim

Biografija

Ivan (Ivica) Osim je bivši bosanskohercegovački fudbaler i fudbalski trener. Rođen je u Sarajevu 6. maja 1941. godine u Sarajevu. Oženjen je Asimom osim s kojom ima troje dece, sinove Amara i Selima, te ćerku Irmu. Tokom karijere živeo je u Holandiji, Francuskoj, Grčkoj i Japanu, a danas živi u rodnom Sarajevu.

Ivica Osim je bio jedan od najboljih fudbalera u Jugoslaviji, te jedan od najuspešnijih trenera na ovim prostorima. Dobar deo igračke, ali i trenerske karijere proveo je u Fudbalskom klubu Železničar čiji je i počasni predsednik. Trenutno je predsednik Komiteta za normalizaciju Fudbalskog/Nogometnog saveza Bosne i Hercegovine.

Dobitnik je Šestoaprilske nagrade Grada Sarajeva koja se dodeljuje istaknutim pojedincima, grupama i kolektivima za značajna ostvarenja i izuzetne uspehe u radu postignute u svim oblastima političkog i društvenog života. Dobitnici se nagrađuju za izuzetna dela u oblasti privrede, kulture, nauke, vaspitanja i obrazovanja, tehnike i tehnologije, sporta i dr.

Detinjstvo i obrazovanje

Ivica Osim je rođen u sarajevskom naselju Hrasno u radničkoj porodici. Otac mu je bio bravar, a majka domaćica. Njegov otac je u slobodno vreme svirao harmoniku, dok je majka volontirala u Crvenom krstu, zbog čega je dobila Šestoaprilsku nagradu grada Sarajeva. Moglo bi se reći da je porodica Osim Evropa u malom, jer su mu deda i baka s očeve strane Slovenac i Nemica, a s majčine Poljak i Čehinja. On za sebe kaže da je Jugosloven.

Ivica Osim je osnovnu školu završio u Hrasnom i Novom Sarajevu, nakon čega je upisao gimaziju gde je bio jedan od najboljih matematičara. Kao veoma talentovan matematičar bio je oslobođen polaganja mature, pa je nakon završetka srednje škole upisao Matematički fakultet u Sarajevu. Tokom studija nastavlja da niže uspehe, pa već na prvom ispitu dobija ocenu devet. Ipak, ljubav prema fudbalu bila je mnogo jača, pa se tome potpuno posvetio, a mnogi kažu da bi, da se opredelio za nastavak školovanja, sasvim sigurno dogurao do nekog akademskog zvanja.

Uređivao je i pisao tekstove za sportsku rubriku „Plavog vjesnika“.

Klupska karijera

Ivica Osim je fudbalsku karijeru započeo 1954. godine u omladinskom timu sarajevskog Fudbalskog kluba Željezničar. U prvom timu koji je vodio Spasoje Avramović prvi put je zaigrao 1959. godine na utakmici protiv Nogometnog kluba Proleter iz Osijeka. Zbog izuzetnog talenta, odlične tehnike, driblinga i neverovatnog šuta dobio je nadimak Štraus s Grbavice i veoma brzo postao miljenik navijača. U Želji je proveo devet godina, pre nego što je u decembru 1968. godine prešao u holandski Fudbalski klub Cvole. Ipak, u ovom klubu proveo je samo tri meseca, da bi se nakon toga ponovo vratio u Željezničar. Nakon dve godine odlazi u francuski Strazbur u kome je tokom dve sezone odigrao 58 utakmica i dao 16 golova. U periodu od 1972. do 1978. godine igrao je u francuskim klubovima Sedan, Valensijen i Strazbur. Nastupi u Fudbalskom klubu Strasbur bili su njegovi poslednji u igračkoj karijeri, jer je Osim 1978. kopačke okačio o klin.

Reprezentativna karijera

Ivica Osim je u periodu od 1962. do 1963. godine bio član mlade U21 reprezentacije Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ) za koju je odigrao tri utakmice. 1964. godine je postao član A reprezentacije u kojoj je odigrao 16 utakmica i postigao osam golova. Sa reprezentacijom je nastupao na Olimpijskim igrama 1964. godine u Japanu. Tada je u pet mečeva postigao četiri gola. Četiri godine kasnije, 1968. SFRJ je igrala finale Evropskog prvenstva protiv ekipe Italije. U ponovljenoj utakmici Jugoslavija je izgubila rezultatom 2:0.

1967. godine proglašen je za najboljeg igrača Jugoslavije po izboru sportskih novinara.

Poslednju utakmicu za reprezentaciju Osim je odigrao 30. aprila 1969. godine u susretu protiv Španije u Barseloni. Bio je to meč u sklopu kvalifikacija za Svetsko prvenstvo u Meksiku naredne godine.

Trenerska karijera

Odmah po završetku igračke karijere, Osim je ulogu veznog igrača zamenio ulogom trenera. 1978. godine je preuzeo Fudbalski klub Željezničar čiju je klupu vodio osam godina. Za to vreme Željezničar je dva puta bio vice-prvak Jugoslavije, nastupio u finalu Kupa Maršala Tita, te zaigrao u polufinalu Kupa UEFA 1986. godine. Željo se u polufinalu sastao sa mađarskim Videotonom. Videoton je u prvoj utakmici na svom terenu slavio sa 3:1, dok se u drugom susretu na Grbavici 24. aprila 1984. godine odigrala prava drama. Naime, Željo je vodio sa 2:0 i navijači su već videli svoj klub u finalu Kupa UEFA kako se za pehar bori sa slavnim Real Madridom. Međutim, u 87. minuti meča Mađari su prvi put prešli preko centra i to iskoristili na pravi način. Desni bek Videotona Džozef Čuhaj (József Csuhay) postigao je go za konačnih 2:1, što je Mađarima osiguralo ulazak u finale. Sarajevski Željo ostao je bez mogućnosti da zaigra u finalu prestižnog takmičenja.

Od 1991. do 1992. godine Ivica osim je vodio beogradski Fudbalski klub Partizan s kojim je 1992. godine osvojio Kup Jugoslavije. Iste godine preuzeo je grčki Panatenaikos koga je vodio sve do 1994. godine. Pod njegovom trenerskom palicom Panatenaikos je dva puta osvojio grčki Kup, jednom grčki Super Kup, a 1993. godine postao je vice-šampion grčke Lige sa bodom manje od prvoplasiranog AEK-a. Po odlasku iz Panatenaikosa, u julu 1994. godine preuzeo je austrijski Šturm iz Graca. Za osam godina koliko ga je trenirao Ivica Osim tim iz Graca je dva puta osvojio austrijsku Ligu, jednom austrijski Kup, te dva puta austrijski Super Kup. Osim toga Šturm je od 1998. do 2000. godine igrao u Ligi Šampiona. U septembru 2002. godine Osim je na konferenciji za novinare objavio da podnosi ostavku na mesto trenera. U januaru 2009. godine proglašen je za „trenera veka“ na svečanosti povodom stogodišnjice postojanja FK Šturm. O njegovoj velikoj popularnost u Austriji govori i činjenica da je pokrenuta inicijativa da se jedna ulica u Gracu nazove po njemu.

Iz Austrije Ivica Osim odlazi u japanski JEF Junajted. Od 2003. do 2006. vodio je tim sa kojim je 2005. godine osvojio Japanski kup, a koji je ujedno bio prvi pehar u istoriji kluba. U međuvremenu mu se na mestu pomoćnog trenera pridružuje sin Amar Osim, koji je u julu 2006. godine preuzeo poziciju trenera, nakon što je Ivica postao selektor reprezentacije Japana.

Tokom svoje trenerske karije dva puta je odbio da vodi veliki Real Madrid. Iako o tome nije želeo da mnogo razgovara, priznao je da se u stvari bojao da preuzme tako veliki tim i tako veliku odgovornost.

Selektorska karijera

Zbog velikog uspeha koji je doživeo na poziciji trenera Željezničara, Ivica Osim je 1984. godine pozvan na klupu reprezentacije Jugoslavije. Na letnjim Olimpijskim igrama u Los Anđelesu bio je asistent selektoru Ivanu Toplaku. Jugoslavija je tada osvojila bronzanu medalju.

Dve godine kasnije postao je selektor reprezentacije Jugoslavije sa kojom je debitovao 29. oktobra 1986. godine u Splitu u susretu s reprezentacijom Turske. Jugoslavija je tada slavila sa 4:0. S obzirom da je bio prvi selektor reprezentacije SFRJ iz Bosne i Hercegovine, u tim je pozvao najviše igrača baš iz ove republike. Taj potez izazvao je burne reakcije pojedinih fudbalskih stručnjaka iz bivše zemlje.

Ipak, na Svetskom prvenstvu 1990. godine vodio je Jugoslaviju do četvrtfinala. Jugoslavija je tada na penale poražena od Argentine. Dve godine kasnije reprezentacija se pod njegovim vođstvom kvalifikovala na Evropsko prvenstvo, međutim zbog početka rata u Jugoslaviji, diskvalifikovana je sa prvenstva.

Ivica Osim je 23. maja 1992. godine podneo ostavku na mesto selektora Jugoslavije. Na pres konferenciji novinarima je rekao da ostavku podnosi iz ličnih razloga, koji su tada svima bili jasni. Sukob je uveliko tutnjao u Bosni i Hercegovini, a Osim je smatrao da je najmanje što može da učini jeste da se povuče sa pozicije selektora.

Ipak, Osim se nije potpuno povukao iz fudbala, nego je 1994. godine preuzeo Panatenaikos, Šturm, a nakon toga i JEF Junajted. 2006. godine postao je selektor reprezentacije Japana. Već sledeće godine vodio je reprezentaciju Japana na Azijski kup. U četvrtfinalu su na penale izbacili reprezentaciju Australije, a u polufinalu poraženi od reprezentacije Saudijske Arabije. Utakmicu za treće mesto su izgubili od reprezentacije Južne Koreje. Zanimljivo je da je Osim nije želeo da gleda penale u četvrtfinalu jer, kako je rekao, nije želeo da ga srce izda i da umre u dalekom Japanu, nego u rodnom Sarajevu. Četiri meseca nakon Azijskog kupa doživeo je moždani udar, a u decembru 2007. godine za novog selektora Japana je izabran Takeši Okada. Vodeći JEF Junajted i reprezentaciju Ivica Osim je stekao veliku popularnost u Japanu.

2005. godine je objavljena knjiga pod nazivom „Reči Osima“ sa njegovim citatima koja je prodata u više od 400 000 primeraka i postala bestseler u ovoj zemlji.

U novembru 2007. godine, dok je vodio reprezentaciju Japana doživeo je moždani udar u svom apartmanu u Tokiju dok je gledao utakmicu engleske Premier Lige. Nakon udara bio je 17 dana u komi, a kada se probudio prvo što je pitao suprugu Asimu bilo je kako je prošla utakmica koju je gledao u vreme nesreće.

2009. godine se našao na omotu popularne video-igre J-League Pro Soccer Club o Tsukurou 6 Pride of J. Tokom Svetskog prvenstva 2010. godine u Južnoafričkoj Republici bio je jedan od komentatora na televiziji SKY.

U decembru 2016. godine Vlada Japana uručila je Ivici Osimu Orden izlazećeg sunca, zlatnih zraka sa značkom. Nagrada se dodeljuje kao priznanje za doprinos razvoju fudbala u Japanu i promociju zajedničkog razumevanja između Japana i BiH.

Trenerski uspesi

• osvajač Kupa Jugoslavije sa Partizanom (1991/92)
• osvajač grčkog Kupa sa Panatinaikosom (1993., 1994.)
• osvajač grčkog Super Kupa sa Panatinaikosom (1994.)
• prvak austrijske fudbalske Lige sa Sturmom (1998., 1999.)
• pobednik austrijskog Kupa sa Šturmom (1999.)
• pobednik austrijskog Super kupa sa Šturmom (1999.)
• osvajač japanskog Liga Kupa sa JEF Junajtedom (2005.)

Privatni život

Ivica Osim je rođen ratne 1941. godine u Sarajevu. Njegov otac Mihailo je bio bravar i radio je u fabrici „Vaso Miskin Crni“, a majka Karolina Beba bila je domaćica koja je u slobodno vreme volontirala u Crvenom krstu. Otac je povremeno svirao harmoniku, a mnogi su ga smatrali virtuozom na tom instrumentu. Ipak, u to vreme se verovalo da je zanimanje muzičara vrlo neozbiljno, pa je posao bravara bio glavni način da prehrani porodicu. Ipak, Mihailo je vrlo mlad obolio od tuberkuloze i umro, a majka Karolina je na sve načine pokušala da prehrani sebe i decu. Kako je Ivica bio veoma talentovan matematičar davao je instukcije drugoj deci te na taj način pomagao da se prehrani porodica. Fudbal je zavoleo na ulici i od tog momenta do danas taj sport je postao njegov život.

Tokom školovanja je upoznao Sarajku Asimu s kojom je 2014. godine proslavio 50 godina braka. Asima, iako po struci diplomirani inženjer elektrotehnike, pratila je svog supruga u svim njegovim pohodima na medalje – od fudbalskih terena u Francuskoj, do trenerske klupe u Japanu. Imaju troje dece, sinove Amara i Selima i ćerku Irmu. Danas penzionerske dane provode u rodnom Sarajevu. Uživaju u unucima i humanitarnom radu. Asima je počasna predsednica Nevladine organizacija „MALA“. Zajedno su učestvovali u brojnim projektima za pomoć onima kojima je najpotrebnija. Poznati su po svojoj skromnosti i velikodušnosti, uprkos slavi koju je Ivica stekao kao igrač i jedan od najpoznatijih fudbalskih trenera sa ovih prostora. Osim po skromnosti, Ivica je poznat i po svojoj iskrenosti kojom pleni pažnju i simpatije javnosti. O njegovoj stručnosti govore rezultati, a o respektu koji uživa među trenerskom elitom dovoljno govori činjenica da su ga tokom oporavka od moždanog udara u bolnici posetili Mišel Platini (Michel Platini) i Sep Blater (Sepp Blatter), tadašnji predsednici UEFA-e i FIFA-e.

Filmografija

Austrijska televizija ORF/3 sat 1999. godine objavila je dokumentarni film o Ivici Osimu pod naslovom „Mein Sarajevo“ („Moje Sarajevo“).

Novinar Sabahudin Topalbećirević je 1999. godine snimio dokumentarni film „Plava priča“ koji govori o pobedama i porazima Ivici Osimu i FK Željezničar.

Bibliografija

• „Ivica Osim: Das Spiel des Lebens“ („Ivica Osim: Igra života“, 2001.), autori Gerd Enciger (Gerd Enzinger) i Tom Hofer (Tom Hofer)
• „Die Welt ist alles was der Ball ist“ („Svet je ono što je lopta“, 2002.), autori Stefan Šenah (Stefan Schennach) i Ernst Draksl (Ernst Draxl)
• オシムの言葉 („Reči Osima“, 2005.), autor Kimura Jukihiko (Kimuro Yukihiko)
• „Ivica Osim – Utakmice života, biografija“ (2014.) autor Marko Tomaš