Aleksandar Tirnanić – Tirke

Biografija

Aleksandar Tirnanić – Tirke je bio jugoslovenski reprezentativac u fudbalu i selektor reprezentacije Jugoslavije. Igrao je na poziciji desnog krila. Rođen je 15. jula 1910. godine u naselju Krnjevo koje se nalazi u opštini Velika Plana, a preminuo 13. decembra 1992. godine u Beogradu.

Detinjstvo

Kada je bio beba, Aleksandrova porodica se preselila u Beograd. 1914. godine njegov otac je poginuo u Prvom svetskom ratu pa ga je majka odgajila. Ona je preminula 1944. godine tokom bombardovanja Beograda.

Od ranog detinjstva je zavoleo fudbal koji je sa drugovima igrao na terenima koji su se nalazili na desnoj obali reke Save. Kada je imao 13 godine, počeo je da trenira u SK Olimpija. Primetio ga je lovac na talente Radenko Mitrović i doveo ga je u juniorski tim SK Jugoslavija. Tirke je ubrzo prešao u FK Beogradski Sport Klub (BSK) gde je igrao za treći tim podmlatka.

Klupska karijera

Pošto je bio veoma talentovan za fudbal, Aleksandar je napustio školu i posvetio se treninzima. 1927. godine, kao sedamnaestogodišnjak, počeo je da nastupa u seniorskom timu FK BSK. On i napadač Blagoje Marjanović – Moša su predstavljali odličan tandem koji je protivnicima zadavao glavobolje.

Od 1937. – 1938. godine Tirke je igrao u SK Jugoslavija. Nakon toga se vratio u FK BSK gde je ostao narednih godinu dana. Za FK BSK, u kome je proveo najveći deo karijere, odigrao je ukupno 500 utakmica na kojima je postigao 326 golova. U tom periodu, FK BSK je pet puta bio prvak Jugoslavije.

Od 1939. – 1941. godine Tirnanić je nastupao za fudbalski klub Jedinstvo, a od 1942. – 1943. godine za Slogu.

Reprezentativna karijera

6. oktobra 1929. godine Tirnanić je debitovao za reprezentaciju. U pitanju je bila utakmica koja se igrala u okviru međunarodnog fudbalskog takmičenja Balkanski kup, a jugoslovenska reprezentacija je u Bukureštu pobedila Rumuniju rezultatom 2:1. Prvi put je bio strelac 13. aprila 1930. godine na utakmici protiv Bugarske koja je završena rezultatom 6:1 u korist Jugoslavije.

U julu 1930. godine Aleksandar je sa reprezentacijom učestvovao na prvom zvaničnom Svetskom prvenstvu u fudbalu koje je održano u Urugvaju. 14. jula, dan pre nego što je napunio 20 godina, postigao je gol na utakmici protiv Brazila i postao je jedan od najmlađih strelaca na ovom takmičenju. Nakon ovog istorijskog uspeha, Tirke i Moša su postali jedni od najpopularnijih sportista u zemlji i prvi kojima je klub isplaćivao platu.

Za vreme Balkanskog kupa koji je 1935. godine održan u Atini, Tirnanić i Aleksandar Tomašević su bili najbolji strelci sa po 3 postignuta gola. Zahvaljujući njima, Jugoslavija je te godine osvojila ovo takmičenje pobedivši Grčku, Rumuniju i Bugarsku.

31. marta 1940. godine Tirke je odigrao poslednju utakmicu za reprezentaciju. Bio je u startnoj postavi na 50 utakmica, a mrežu je zatresao 12 puta.

Trenerska karijera

Od 1946. do 1961. godine Tirke je sam sastavio 34 državna tima i skoro tri puta više u okviru selektorskih komisija.

Sa trenerom Tonijem Pogačnikom je 1952. godine formirao fudbalski tim koji je na Olimpijadi u Helsinkiju osvojio drugo mesto. Mnogi ljubitelji fudbala smatraju da je ovo bio najbolji jugoslovenski sastav.

Naredne godine je postao selektor jugoslovenske reprezentacije. 1954. godine ju je predvodio na Svetskom prvenstvu u Švajcarskoj, a četiri godine kasnije na Svetskom prvenstvu u Švedskoj.

Bio je član selektorske komisije na Evropskom prvenstvu koje je 1960. godine održano u Francuskoj na kome je Jugoslavija osvojila srebrnu medalju, kao i na Olimpijskim igrama u Italiji gde im je pripalo zlato. Do penzije je bio funkcioner u Fudbalskom savezu Jugoslavije i uživao je veliko poštovanje ljudi iz okoline.

Njegov najuspešniji naslednik bio je trener Miljan Miljanić koji je na potpuno drugačiji način vodio timove.

Politika

Pre početka Drugog svetskog rata, Tirke se družio sa studentima koji su bili članovi Revolucionarnog studentskog pokreta na Beogradskom univerzitetu. Nije bio član nijednog pokreta, ali podržavao je revolucionarni radnički pokret. 1936. godine, zajedno sa fudbalerom Milutinom Ivkovićem Milutincem, zalagao se za bojkot Olimpijskih igara koje su održane u Hitlerovom Berlinu.

Privatni život

Tirke je bio veliki boem i sa Mošom se provodio u kafanama do zore. Pričao je kako su svako veče izlazili, ali niko ih nije zbog toga kritikovao. Na terenu je bio prgav i ratoboran, a van njega vedar, duhovit i omiljen u društvu.

Njegova čuvena izjava glasi: „Fudbal pre rata su igrali siromašni, a gledali bogati, dok sada igraju bogati, a gledaju siromašni.“

Po Aleksandru Tirnaniću je nazvan deo Ulice Baja Pivljanina u Beogradu.

Porodična drama

Devedesetih godina XX veka, Tirketova deca su se skobila oko stana koji im je on ostavio u nasledstvo. Ćerka Gordana je tvrdila da je fudbaler zamenio jedan veliki stan za dva manja koja je dao njoj i njenom bratu koji živi u Americi. Gordana je takođe rekla da je brat prepisao njen stan svojoj ćerki Kalini zbog čega je 2014. godine dobila rešenje da se iseli.

Domaća kinematografija

U domaćim bioskopima je 2010. godine prikazan film Dragana Bjelogrlića „Montevideo, Bog te video!“ koji govori o uspehu jugoslovenske reprezentacije na Svetskom prvenstvu u Urugvaju. Tirketa je glumio Miloš Biković, a njegovog najboljeg prijatelja Mošu glumac Petar Strugar.

Četiri godine kasnije premijeru je imao nastavak „Montevideo, vidimo se!“. Ulogu slavnog fudbalera je tumačio isti glumac. Snimljene su serije: „Montevideo, vidimo se!“ i „Na putu za Montevideo“, a glumačka postava je ostala ista.