Vatroslav Lisinski

Biografija

Vatroslav Lisinski (pravo ime Ignatius Fux, Ignaz Fuchs, Ignacije Fuchs) je hrvatski kompozitor. Bio je najtalentovaniji kompozitor i najznačajniji stvaravac ilirskog pokreta, kao i prvi profesionalni muzičar u Hrvatskoj. Rođen je 8. jula 1819. godine, a preminuo je 31. maja 1854. godine u Zagrebu.

Lisinski je rođen u porodici nemačko-jevrejskog porekla. U rodnom gradu je pohađao gimnaziju. 1840. godine je završio filozofiju, a 1842. godine prava.

1841. godine Lisinski je postao dirigent ilirskog pevačkog društva koje je osnovao pevač Alberto Ognjan Štriga koji je Lisinskog nagovorio da komponuje. Iste godine je komponovao svoje prvo delo, solo pesmu „Iz Zagorja“. Takođe je komponovao „Prosto zrakom ptica leti“, pozdravnu pesmu Ljudevitu Gaju, vođi ilirskog pokreta. Tada je promenio ime u Vatroslav Lisinski.

Od 1842. do 1847. godine je napisao najviše solo pesama, kompozicija i opera pa se ovo smatra najplodnijim periodom njegovog stvaralaštva. Prva hrvatska opera, „Ljubav i zloba“, je premijerno izvedena 28. marta 1846. godine i protekla je u znaku slavlja ilirskih ideja.

1847. godine Lisinski je krenuo na turneju po Srbiji i Vojvodini gde je izvodio svoja dela. Iste godine je otišao na usavršavanje u Prag. Upisao je Orguljsku školu, a privatno je učio kompoziciju i instrumentaciju.

1850. godine je komponovao orkestarsku idilu „Večer“, brojne uvertire i operu „Porin“ koju je završio godinu dana kasnije, a čije izvođenje nije doživeo.

Lisinski se vratio u Zagreb, ali nije mogao da stvara zbog neimaštine. Dočekan je kao stranac jer je nestalo ilirskog zanosa. Bio je razočaran jer, uprkos tome što se ban Jelačić za njega zalagao i što je prijemni ispit položio sa odličnim uspehom, nije mu dozvoljeno da polaže završni diplomski ispit na Konzervatoriju u Pragu. Nije mogao da se zaposli kao nastavnik u školi Hrvatskog muzičkog zavoda, već je, od 1851. do 1853. godine, obavljao dužnosti besplatnog nadzornika školskih učionica, kao i druge administrativne poslove.

Nakon toga je malo komponovao i njegovo poslednje delo, „Opijelo“, nije sačuvano. Za život je zarađivao tako što je držao privatne časove klavira. Bio je razočaran, obeshrabren i trpeo je brojna poniženja pa je u 35-oj godini života podlegao vodenoj bolesti. Umro je nepoznat i zaboravljen.

Iako nije proučavao narodnu muziku, uspeo je da stvori umetničku muziku zasnovanu na narodnoj, što je i bio cilj ilirskog pokreta. Njegova dela su imala širok raspon tema, od ljubavne lirike i snažnog rodoljublja do društvene nepravde, prolaznosti, vere i smrti. Za jedanaest godina komponovanja, stvorio je oko 145 dela.

1944. godine je snimljen igrano-dokumentarni film „Lisinski“ koji je, u isto vreme, prvi hrvatski dugometražni film.

1973. godine je napravljena koncertna dvorana u Zagrebu koja nosi ime ovog muzičara i u kojoj nastupaju najveće hrvatske i svetske zvezde.

Dela Vatroslava Lisinskog

Solo pesme:

• „Vltava“;
• „Tuga djevojke“;
• „Dvije ptice“;
• „Osamljen“;
• „Udaljenoj“;
• „Miruj, miruj, srce moje“;
• „Prosjak“;
• „Ribar“;
• „Utočište“.

Zborovi:

• „Moja lađa“;
• „Tam gdje stoji“;
• „Oj, talasi“;
• „Prelja“;
• „Putnik“;
• „Laku noć“;
• „Jutro“;
• „Pogrebnica“;
• „Oče naš“;
• „Cum invocarem“.

Uvertire:

• „Jugoslavenka“;
• „Bellona“;
• idila „Večer“.

Plesovi:

• „Slavonsko kolo“;
• „Hrvatsko kolo“.

Opere:

• „Porin“;
• „Ljubav i zloba“.