Radjard Kipling

Biografija

Radjard Kipling (Joseph Rudyard Kipling) je bio engleski književnik, novinar i nobelovac. Rođen je 30. decembra 1865. godine u Bombaju u u Indiji, a preminuo 18. januara 1936. godine u Londonu.

Pisao je romane, pesme i kratke priče, a krajem 19. i početkom 20. veka bio je jedan od najpopularnijih pisaca u Velikoj Britaniji. Godine 1907. dobio je Nobelovu nagradu za književnost, a nekoliko puta bio je nominovan za britanskog pesničkog laureata i viteza.

Kipling se bavio i novinarstvom, a zahvaljujući tom poslu putovao je u Severnu i Južnu Ameriku, Južnu Afriku i Japan. Takođe, bio je i politički vrlo aktivan, a mnogi su mu zamerali to što je u potpunosti podržavao ideju britanskog imperijalizma. Pisac Džordž Orvel (George Orwell) ga je okarakterisao kao „moralno neosetljivog i estetski odvratnog džingo imperijalistu“.

Poreklo, detinjstvo i obrazovanje

Radjard Kipling je rođen 1865. godine u predsedništvu Britanske Indije u Mumbaju. Njegov otac Džon Lokvud Kipling (John Lockwood Kipling) bio je redovni profesor arhitektonske skulpture u školi umetnosti „Sir Jamsetjee Jeejebhoy School of Art“ u Mumbaju. Kipling je ujedno bio i direktor ove škole. Radjardova majka se zvala Alis Kipling (Alice MacDonald Kipling). Upoznali su se 1863. godine na jezeru Radjard u grofoviji Stafordšir u Engleskoj. Venčali su se dve godine kasnije i preselili u Indiju. Kada su iste godine dobili sina nazvali su ga po mestu gde su se upoznali. Godine 1867. dobili su ćerku kojoj su dali ime Alis (Alice Kipling).

Rodna kuća slavnog pisca u Mumbaju u kampusu škole u kojoj je njegov otac radio, kasnije se koristila kao rezidencija dekana. Ipak, pojedini istoričari tvrde da je originalna koliba u kojoj je Kipling rođen srušena, a da je ova rezidencija nastala na njenim temeljima.

Kiplingovi su se smatrali Anglo-Indijcima. Taj izraz koristio se u 19. veku za ljude britanskog porekla koji žive u Indiji.

Kada je Radjardu bilo pet, a njegovoj sestri tri godine roditelji su ih poslali u Veliku Britaniju na školovanje. U periodu od 1871. do 1877. godine živeli su u Sautsiju sa udomiteljima Prajsom Agarom Halovejem (Pryse Agar Holloway) i Sarom Halovej (Sarah Halloway).

Godine 1878. upisao je vojnu školu „United Servies Colege“ u Devonu. Iako život u Devonu mladom Kiplingu nije bio lak, poslužio mu je kao inspiracija za dela koja će ga kasnije proslaviti. Tu je upoznao i svoju prvu ljubav Florens Garard (Florence Garrard).

Indija – Japan – Amerika

Nakon završene škole pokušao je da se upiše na Oksford, ali nije mogao da dobije stipendiju, a roditelji nisu imali sredstava da plaćaju tako skupu školarinu. Zato se u oktobru 1882. godine vratio u Indiju, postavši urednik malog lokalnog lista „Civil&Military Gazette“.

Ipak, nije se dugo zadržao u rodnoj zemlji. 9. marta 1889. godine krenuo je na putovanje, prvo u Singapur, Hongkong i Japan, a nakon toga u Sjedinjene Američke Države i Kanadu. Obišao je velike gradove poput Portlanda, Sijetla, Toronta, Vašingtona, Njujorka i Bostona. Ipak, najviše su ga oduševili ljudi u Japanu. Na tom putovanju upoznao je i američkog pisca Marka Tvena (Mark Twain).

London – Južna Amerika – London

Nakon ove avanture vratio se u London, počeo da piše kratke priče, te našao istomišljenike koji su spremni da objavljuju njegova dela. Tokom naredne dve godine napisao je čak dva romana „The Light that Failed“ („Svetlost se ugasila“) i „The Naulahka: A Story of West and East „ („Naulaka“). Usledila je zbirka kratkih priča o Britancima u Indiji štampana pod naslovom „Life’s Handicap“.

U tom periodu doživeo je blaži nervni slom, te na savet lekara je 1891. godine ponovo krenuo na putovanje svetom. Planirao je da poseti Južnu Afriku, Novi Zeland te da s roditeljima u Indiji proslavi Božić. Ipak, kada je čuo da je njegov prijatelj Volkot Balestier (Wolcott Balestier) iznenada preminuo od tifusne groznice, odlučio je da se vrati u London.

U januaru 1892. godine odlučio je da oženi tri godine stariju Keri Balestier (Kerry Balestier), sestru njegovog pokojnog prijatelja. Venčali su se u anglikanskoj crkvi Svih Duša u Londonu, te krenuli na medeni mesec. Plan je bio da obiđu Ameriku i Japan, ali su već u Jokohami saznali da je banka u kojoj su štedeli novac propala, te su odlučili da se vrate u Vermont, Iznajmili su kuću na farmi u blizini Bratlboroua gde je rođeno njihovo prvo dete.

Knjiga o džungli

Zbirku priča „Knjiga o džungli“ Kipling je počeo da objavljuje u časopisima u periodu od 1893. do 1894. godine. Sastoji se iz dva toma i 12 priča podeljenih u 12 poglavlja. Glavni lik je dečak Mogli koji se izgubio u džungli i koga je vučica prihvatila kao svog mladunca. Mogli je odrastao sa životinjama iz džungle koje su ga štitile i učile zakonima divljine. Ovo je priča o odrastanju, drugarstvu i dobroti, koja ipak krije dublji smisao, često pretočen u alegorije o tome kako moderni život i politika uništavaju ono što je u stvari vredno.

Tih godiina često je putovao u Južnu Afriku gdje je 1900. godine postao dopisnik lista „The Friend“ u Blumfontejnu koji je uređivao lord Roberts za potrebe britanskih trupa.

Već tada je počeo da sakuplja materijale za knjigu „Just So Stories for Little Children“ koja je objavljena 1902. godine. Godinu dana pre izlaska ove knjige u knjižarama se pojavilo prvo izdanje knjige „Kim“, a godinu dana kasnije objavio je poemu „The Rowers“ u kojoj je oštro napao nemačkog cara Vilhelma II, ujedno predstavivši Nemce kao varvare. U jednom intervjuu Nemačku je okarakterisao kao pretnju i pozvao na anglo-francuski savez da je zaustavi.

Godine 1905. napisao je prvu kratku priču o naučnoj fantastici pod naslovom „Noćna pošta“, a godinu dana posle pesmu „Land of our Birth, We Pledge to Three“. 1907. godine dobio je Nobelovu nagradu za književnost za koju ga je nominovao profesor sa Oksforda Čarls Oman (Charles Oman). On je ujedno bio prvi dobitnik ove nagrade koji je svoja dela pisao na engleskom jeziku.

Usledile su dve zbirke poezije i proze „Pick of Pook’s Hill“ objavljena 1906. i „Rewards and Fairies“ iz 1910. godine. Deo druge zbirke bila je i pesma „Ako“ koja je kasnije prema nekim istraživanja postala omiljena pesma u Ujedinjenom Kraljevstvu.

1912. je ponovo objavio naučno-fantastičnu priču „As Easy As A.B.C“ u kojoj je radnja smeštena u 21. vek. Moglo bi se reći da je bio pionir te nove vrste podžanra naučne fantastike i nove književne tehnike poznate kao „indirektna ekspozicija“.

U toku Prvog svetskog rata pisao je propagandni program za Britansku vladu koji je imao za cilj da podigne moral britanske vojske, te da narodu približi ratne ciljeve ove zemlje. Njegov osamnaestogodišnji sin Džon (John Kipling) je poginuo 1915. godine na frontu, a Kipling se tada pridružio Komisiji za ratne grobnice. Angažovanje u ovoj komisiji inspirisalo ga je da napiše kratku priču „Baštovan“ i pesmu „King’s Piligrimage“ iz 1922. godine.

Zajedno sa piscem Henrijem Hagardom (Sir Henry Rider Haggard) i Lordom Sidnamom (George Sydenham Clarke), guvernerom Mumbaja osnovao je Ligu Slobode čiji zadatak je bila promocija klasičnih liberalnih ideja. Sve to bio je odgovor na rastuću popularnost komunističkih ideala u Velikoj Britaniji.

Od 1922. do 1925. godine obavljao je funkciju je rektora Univerziteta u San Endrjuzu u Škotskoj. Nakon toga pisao je i objavljivao knjige, ali smanjenim intenzitetom. Početkom 1936. godine pretrpeo je krvarenje u tankom crevu, a umro je 18. januara iste godine nakon pucanja čira na dvanaestopalačnom crevu. Sahrani Radjarda Kiplinga prisustvovali su skoro svi važni ljudi u Londonu, uključujući i britanskog premijera Stenlija Boldvina (Stenley Boldwin), koji je, između ostalih nosio književnikov kovčeg. Njegovo telo je kremirano, a pepeo je zakopan u Pesničkom uglu Vestminsterske opatije, pored grobnica pisaca Čarlsa Dikensa i Tomasa Hardija.

Američki naučnik Tomas Pini (Thomas Pinney) je pronašao više od 50 neobjavljenih pesama Radjarda Kiplinga koje su prvi put objavljene u martu 2013. godine.

Značaj

Radjard Kipling ima nemerljiv značaj za britansku, ali i evropsku i svetsku književnost. Uticao je na brojne druge pisce poput Pola Andersona (Paul Anderson), Horhea Luisa Borhesa (Jorge Luis Borges) i Rendala Džarela (Randall Jarrel).

Njegova knjiga za decu „Priča o džungli“ postala je deo obavezne lektire u školama širom sveta, a doživela je i nekoliko ekranizacija, od kojih su svakako najpopularnije one u režiji Volta Diznija (Walt Disney). Takođe, neke od njegovih priča emitovane su na kanalu Bi-Bi-Ci (BBC) 60-ih godina prošlog veka, a vrlo su popularne i danas.

Bibliografija

Knjige

• 1885. The City of Dreadful Night
• 1886. Departmental Ditties
• 1888. Plain Tales from the Hills
• 1888. Soldiers Three
• 1888. The Story of the Gadsbys
• 1888. In Black and White
• 1888. Under the Deodars
• 1888. The Phantom ‘Rickshaw and other Eerie Tales
• 1888. Wee Willie Winkie and Other Child Stories
• 1891. Life’s Handicap
• 1891. American Notes
• 1891. Letters of Marque
• 1891. Mine Own People
• 1892. Barrack-Room Ballads
• 1893. Many Inventions
• 1894. The Jungle Book (Knjiga o džungli)
• 1892. The Naulahka: A Story of West and East
• 1896. The Seven Seas
• 1898. The Day’s Work
• 1898. A Fleet in Being
• 1899. The Brushwood Boy
• 1899. Stalky & Co.
• 1899. From Sea to Sea and Other Sketches, Letters of Travel
• 1903. The Five Nations
• 1902. Just So Stories for Little Children
• 1904. Traffics and Discoveries
• 1905. With the Night Mail: A Story of 2000 A.D.
• 1905. They
• 1906. Puck of Pook’s Hill
• 1907. The Brushwood Boy
• 1909. Actions and Reactions
• 1909. A Song of the English
• 1910. Rewards and Fairies
• 1911. A History of England
• 1912. Songs from Books
• 1912. As Easy as A.B.C.
• 1915. The Fringes of the Fleet
• 1916. Sea Warfare
• 1917. A Diversity of Creatures
• 1919. The Years Between
• 1923. Land and Sea Tales for Scouts and Guides
• 1923. The Irish Guards in the Great War
• 1926. Debits and Credits
• 1928. A Book of Words
• 1930. Thy Servant a Dog
• 1932. Limits and Renewals
• 1935. Tales of India
• 1937. Something of Myself

Romani

• 1891. The Light that Failed
• 1892. The Naulahka: A Story of West and East
• 1896. Captains Courageous
• 1901. Kim

Autobiografije i govori

• 1928. A Book of Words (1928)
• 1937. Something of Myself (1937)

Zbirke kratkih priča

• 1885. Quartette
• 1888. Plain Tales from the Hills
• 1888. Soldiers Three, The Story of the Gadsbys, In Black and White
• 1888. The Phantom ‘Rickshaw and other Eerie Tales
• 1888. Under the Deodars
• 1888. Wee Willie Winkie and Other Child Stories
• 1891. Mine Own People
• 1891. Life’s Handicap
• 1893. Many Inventions
• 1894. The Jungle Book
• 1895. The Second Jungle Book
• 1898. The Day’s Work
• 1899. Life’s Handicap
• 1899. Stalky & Co.
• 1902. Just So Stories
• 1904. Traffics and Discoveries
• 1906. Puck of Pook’s Hill
• 1909. Actions and Reactions
• 1909. Abaft the Funnel
• 1910. Rewards and Fairies
• 1917. The Eyes of Asia
• 1917. A Diversity of Creatures
• 1923. Land and Sea Tales for Scouts and Guides
• 1926. Debits and Credits
• 1930. Thy Servant a Dog
• 1932. Limits and Renewals
• Zbirke ratnih pamfleta
• 1898. A Fleet in Being
• 1915. France at War
• 1915. The New Army in Training
• 1916. Sea Warfare
• 1917. The War in the Mountains
• 1919. The Graves of the Fallen
• 1923. The Irish Guards in the Great War

Zbirke poezije

• 1881. Schoolboy Lyrics
• 1884. Echoes
• 1886. Departmental Ditties
• 1890. Barrack-Room Ballads
• 1896. The Seven Seas
• 1898. An Almanac of Twelve Sports
• 1903. The Five Nations
• 1907. Collected Verse
• 1912. Songs from Books
• 1919. The Years Between
• 1940. Rudyard Kipling’s Verse (finalna verzija)

Putopisi

• 1899. From Sea to Sea – pisma sa putovanja od 1887. do 1889.
• 1920. Pisma sa putovanja od 1892. do 1913.
• 1933. Souvenirs of France
• 1940. Brazilian Sketches: 1927.

Kipling je napisao i stotine pesama. Na našim prostorima najpopularnije su „Baštovan“ i „Ako“.