Momčilo Tešić

Biografija

Momčilo Tešić je bio jedan od najznačajnijih srpskih književnika. Pisao je poeziju i prozu za decu i odrasle. Rođen je 21. decembra 1911. godine u naselju Glumač u Požegi. Umro je 25. februara 1992. godine u rodnom selu.

Pesme i priče za decu i odrasle pisao je više od 60 godina, neke od njih su štampane i preko 50 puta. Objavio je 26 knjiga u ukupnom tiražu od 530 000 primeraka, a neka njegova dela prevođena su na 14 svetskih jezika. Dobitnik je Vukove nagrade.

Selo, livade, šume, oranice i životinje glavni su motivi i likovi književnika koji je inspiraciju uvek pronalazio u onome što ga je okruživalo. Pesmom „Lek“, poznatijom kao „Razbole se lisica“ koja je objavljena 1953. godine započeo je saradnju s listom „Politika“ koji je od tada redovno objavljivao njegove pesme i kratke priče.

Književni rad

Momčilo Tešić je rođen 1911. godine u Glumču. Završio je četiri razreda osnovne škole i četiri razreda  gimnazije u Požegi, a nakon toga prekinuo školovanje kako bi živeo na selu i bavio se zemljoradnjom. Već tada je počeo da piše pesme koje su neraskidivo vezane za rodno mesto, prirodu i život seljaka. Sakupljao je narodne umotvorine, pisao prozu i poeziju za decu.

Prvu pesmu Tešić je objavio 1929. godine u beogradskom časopisu za srednjoškolce „Đačka družina“. Reč je o lirskoj pesmi bez naslova čiji početni stihovi su bili „Vrsima plavim prozračna magla pala…“. Prvu pesmu za decu pod nazivom „Trešnja“ objavio je u „Pravdi“ 1939. godine. Pisao je priloge za listove „Venac“, „Razvitak“, „Vesti“, „Zadruga“, „Oslobođenje“, „Zmaj“, „Tik-tak“, „Male novine“ i mnoge druge.

Bio je pomoćnik knjigovođe Seljačke radne zadruge u Glumču, službenik Sreskog odbora u Požegi, matičar i vojni referent u glumačkoj opštini. Godine 1931. je sa grupom prijatelja osnovao Društvo trezvene mladeži u Glumču. 1938. godine je postao član Udruženja seljaka književnika, a 1954. godine član Udruženja književnika Srbije.

U junu 1953. godine započeo je saradnju s „Politikom za decu“ koja je objavila njegovu pesmu „Lek“, a koju i danas deca vrlo rado pevaju.

Razbole se lisica,
suši se ko grana.
Lečili je brižljivo
nekoliko dana…

Tokom 1954. godine je u istom listu objavio pesme „Februar“ i „Lažni crnac“.  Od 1955. do 1956. godine bio je bibliotekar i upravnik Gradske biblioteke u Požegi. Pet godina kasnije postao je član Dopisnog kluba za knjigu i književnost Srbije u Beogradu. I narednih godina je sarađivao s „Politikom“, pa je 30. januara 1958. godine je u „Politici za decu“ objavio pesmu „Kupala se patka u decembru“. Isti list je 29. juna 1961. štampao njegovu pesmu „Vali fudbaleri“, a mesec dana kasnije i pesme „Bek“ i „Ko je jači“. U avgustu iste godine „Politika“ je objavila Tešićevu pesmu „Magla“ koja je postala jedna od najznačajnijih pesama srpske dečje lirike.

Od 1968. do 1969. godine je bio predsednik Družine pesnika sa sela „Suncokret“ u Gornjem Milanovcu. Udruženje je štampalo časopis „Raskovnik“ čiji je jedan od članova redakcijskog saveta bio Momčilo Tešić. „Politika za decu“ je 15. februara 1973. godine objavila njegovu pesmu „Bela slika“, a u oktobru iste godine kratku priču „Poslednja kruška“.

Tešić je i narednih godina imao veoma dobru saradnju s „Politikom“ pa je 28. marta 1974. objavljena njegova pesma „Š-Š-Š-Š“, a 19. septembra „Septembarska pesma“. Njegova pesma „Nad kolevkom“ je 6. marta 1975. godine objavljena na naslovnoj strani „Politike za decu“, tako su se mnoge generacije dece mogle upoznati sa „himnama“ koje nam je Tešić ostavio.

Književno društvo „Razvogor“ i Književni klub „Prvo zrno suncokreta“ iz Brekova proglasili su ga za doživotnog počasnog predsednika.

Njegova dela su štampana u mnogim listovima i časopisima. Prevođena su na strane jezike, te postala deo mnogih antologija. Od 1948. godine njegove pesme su postale deo čitanki i redovne lektire za decu.

Značaj

Tešićeva dela su baš kao i njegov život vezana za selo i seljake, prožeta su motivima prirode. Pesničke slike su jednostavne, vedre i lepe, a svaka od njih predstavlja novu radost. Iako nije bio školovan književnik, Tešić je umeo da dočara svu lepotu koja nas okružuje bez ikakvog ukrašavanja.

U moju sobu se spusti,
kroz tanku senku oblačka,
na padobranu belom
semenka zrelog maslačka.

Ja je kroz prozor otpirih,
po toploj svili zračka,
da od nje, idućeg maja,
postane nov cvet maslačka.

Svoju zaljubljenost u rodni kraj, Požegu, prirodu i seljački život Tešić je vešto prenosio na svoje savremenike, ali i mnoge kasnije generacije koje kroz njegove stihove uče šta je u životu najvažnije.

Pisac Dragan Lukić je u knjizi „Moji savremenici“ ovim rečima opisao Momčila Tešića: „Stanuje na krovu seoskog solitera, na vrhu velikog brda. Ume da silazi niz brdo i da se penje uz njega. Ore plugom i perom. Zasejava njive i bele stranice papira. Između knjiga ređa kukuruz u klipu. Sa brda osmatra čitav svet i prikazuje ga deci. Rukuje se sa oblacima, Sunce mu je odmah iznad glave, a prvi komšija Mesec. Može da izbroji sve zvezde. Razgovara sa konjima, kravama, ovcama, živinom, vetrom, olujom, gromom, pticama, cvećem, šumom, izvorom…“

Bibliografija

Momčilo Tešić je objavio 17 zbirki dečje poezije, dve knjige lirske poezije od kojih je jedna na italijanskom jeziku, dve haiku zbirke, te dve knjige kratke proze i jednu knjigu zagonetki. Osim toga, objavio je četiri slikovnice i jednu studiju iz antologije požeškog kraja.

• 1949. Traktorista peva
• 1951. Tri pionira
• 1951. Čime se ko brani
• 1952. Gde ko zimuje
• 1953. Dečja radost
• 1953. Od kuće do škole
• 1957. Mače
• 1964. Poštareva torba
• 1965. Kako su deda i baba postali đaci prvaci
• 1970. Seja baka brašno
• 1970. Otkucaji
• 1973. Dobro jutro, dobar dan, dobro veče
• 1975. Cvetnik detinjstva
• 1977. Kladenac
• 1978. Žeteoci, dobar dan
• 1980. Miris zavičaja
• 1983. Šeretska posla
• 1983. Pesme jednog seljaka
• 1985. Male priče
• 1986. Šta ko želi i sanja
• 1988. Narodni život i običaji požeškog kraja

Izdavačka kuća „Epoha“ iz Požege je 2004. godine u šest knjiga objavila izabrana dela Momčiča Tešića.

Nagrade i priznanja

Momčilo Tešić je 1970. godine dobio Orden zasluga za narod sa srebrnim zracima, te požešku opštinsku nagradu. Godinu dana kasnije osvojio je nagradu za izuzetan doprinos razvoju kulture u Srbiji. Iste godine dobio je nagradu Mlado pokoljenje. Osim toga dobitnik je mnogih povelja i plaketa. Kulturno-umetničko društvo iz Požege nosi njegovo ime, a do pre nekoliko godina u njegovom rodnom Glumču radila je Knjižnica „Momčilo Tešić“.

Književno društvo „Razvigor“ je u martu 1993. godine uputilo predlog Skupštini opštine Požega da jedna od ulica u gradu dobije ime ovog književnika. Ovaj predlog podržale su mnoge institucije i pojedinici, pa je Skupština 1995. godine donela odluku da Požega dobije ulicu Momčila Tešića. Grad Užice takođe ima ulicu koja nosi njegovo ime.

U okviru književnih novina „Svitak“ izlazi dodatak za dečju književnost pod nazivom „Momčilo“. Od 2000. godine za najlepšu pesmu iz pera najmlađih pesnika dodeljuje se i nagrada „Mladi Momčilo“.