Miodrag Pavlović

Biografija

Miodrag Pavlović je bio srpski pjesnik, pisac (pripovjedač, esejista, dramski pisac, prevodilac, antologičar) i kritičar. Rođen je 28. novembra 1928. godine u Novom Sadu, a umro je 17. avgusta 2014. godine u Tutlingenu, u Njemačkoj.

Biografija

Miodrag Pavlović je rođen u Novom Sadu. U Beogradu je pohađao osnovno i srednje obrazovanje, kao i Medicinski fakultet do 1954. godine. Radio je kao ljekar, ali vrlo kratko, jer se do kraja života odlučio posvetiti isključivo književnom radu.

Njegova prva zbirka pjesama naslova „87 pesama“ objavljena je 1952. godine. Zbirka „87 pesama“ je uticala na buduće stvaralaštvo Miodraga Pavlovića, kao i na njegovo životno opredjeljenje. Isto tako, smatra se prekretnicom u savremenoj srpskoj poeziji. Stvorio je novi tip srpskog pjesništva kombinacijom sazvučja balkanske tradicije, sa preplitanjem istorijskih i mitskih elemenata.

Bogatim književnim opusom, pošlo mu je za rukom da preuzme vodeće mjesto u modernoj srpskoj poeziji i da postane jedan od najuticajnijih pjesnika poslijeratne srpske književnosti.

Odbacio je nametnute dogme, kao i estetske i ideološke parametre i stvarao jedinstvena, nova djela. Najpoznatiji je u pisanju lirskih pjesama i eseja, u ovim žanrovima je pokazao svoj puni potencijal.

Miodrag Pavlović bio je veliki poznavaoc i poštovalac domaće i strane poezije. Takođe, ostao je izuzetno zapažen kao sjajan esejista. Njegovi eseji i poezija prevođeni su i objavljivani na svim evropskim jezicima, najviše na njemački jezik, pa su tako njegova dijela vrlo visoko rangirana i ocjenjivana u najuglednijim njemačkim književnim časopisima i listovima. Djela Miodraga Pavlovića prevedena su i na nekoliko orijentalnih jezika.

Od svoje prve pjesničke knjige Pavlović je okrenut čovjeku i svijetu u kome živi. Od prve zbirke pjesnik oslikava košmar i haos u svijetu, a čovjek je usamljenik, neshvaćen od spoljašnjeg svijeta. Dominantne su slike straha od svijeta, koje su naturalistički ogoljene, negativno nastrojene prema čovjeku. Spas od ovakvog svijeta pjesnik vidi u prošlosti i sjećanju.

Poezija Miodraga Pavlovića vraća se u istoriju, u grčki i slovenski svijet prošlosti i vrijeme iz biblije. U njegovoj poeziji stoga su zastupljene teme slovenske, paganske i vizantijske tradicije, kao i teme narodnog predanja.

Njegovo odnos prema prošlosti obiluje racionalnim i stvaralačkim. Iako mu je polazna tačka prošlost, on se brzo vraća u sadašnjost i kroz mudrost istorijskog iskustva stvara lično viđenje života. Tako kroz istorijsko i mitsko stvara osnovu za tumačenje sadašnjeg svijeta i stvarnosti i čovjekovog mjesta u njemu.

Pavlovićeva poezija je jedinstvo istorije, umjetnosti, filozofije, poetike i mitologije, povremeno zalazi u sferu tajanstvenosti, a tada postaje hermetična i tamna. Kao posljedica toga polazi od filozofski misli i terminologije, pa pjesnik sa izraženim darom stvara poetske slike, mutne metafore, osobne sintakse, te uspijeva da spoji nespojivo.

Miodrag Pavlović ne podliježe poetičkim pravilima. Neke pjesme su sastavljene od klasičnih strofa sa paralelnim ili ukrštenim rimama, a tako ima i pjesama sa raznolikim strofama, lišene rimovanja. Stih tada postaje slobodan, i dužina stiha pulsira od vrlo malog broja slogova, pa do stihova sa desetinama slogova. Interpunkcija u stihovima nije uvijek nužna.

Njegova poezija se izjednačava sa njegovim viđenjem stvarnosti, gdje nema pravila-svijet u kome vladaju destrukcija i haos.

Najpoznatije pjesnike knjige Miodraga Pavlovića su: „Stub sećanja“, „Oktave“, „Mleko iskoni“, „Velika Skitija“, „Hododarje“, „Zavetine“, „Vidovnica“, „Divno čudo“, „Ulazak u Kremonu“ i mnoge druge.

Najpoznatije Pavlovićeve knjige eseja su: „Osam pesnika“, „Poezija i kultura“, „Poetika modernog“, „Poetika žrtvenog obreda“, „Govor o ničem“, „Hram i preobraženje“.

Godine 2004. objavljena je prva antologija moderne srpske poezije na njemačkom jeziku u kojoj je bila zastupljena Pavlovićeva poezija. Ova antologija broji 260 pjesama od ukupno 82 pjesnika, a nosi naslov „Pesma pomera brda“ po stihu iz pjesme Miodraga Pavlovića.

Dramski pisac u Narodnom pozorištu u Beogradu postao je 1960. godine. Bio je i urednik Izdavačkog preduzeća „Prosveta“ punih 12 godina. Miodrag Pavlović bio je potpisnik Apela protiv rata, objavljenog 18. novembra 1991. godine.

Bio je redovan član Evropske akademije za poeziju. Godine 1978. postaje dopisni član, a od 1985. godine redovan član Srpske akademije nauka i umjetnosti.

Živio je sa suprugom Marlenom i ćerkama Jasminom i Kristinom sve do svoje smrti 2014. godine, kada je umro u 86. godini života u Njemačkoj. Sahranjen je u Tutlingenu, kod Šturgata.

Nagrade i priznanja

Godine 1969. Miodrag Pavlović dobio je „Zmajevu nagradu“ za svoje djelo „Velika Skitija“;

Godine 1978. nagradu „Branko Miljković“ za knjigu „Vidovnica“;

Godine 1992. Miodragu Pavloviću uručena je nagrada „Todor Manojlović“;

Godine 1994. Pavlović je dobio pjesničko priznanje „Žička hrisovulja“;

Godine 1995. osvojio je nagradu „Ramonda Serbica“;

Godine 1996. nagradu „Desanka Maksimović“ i „Disova nagrada“;

Godine 1998. Pavloviću je uručena „Vukova nagrada“;

Godine 2001. nagrada „Kruna despota Stefana Lazarevića“;

Godine 2003. „Evropska nagrada za poeziju njemačkog grada Minstera“ za zbirku poezije „Ulazak u Kremonu“ i „Evropska nagrada za poeziju Književne opštine Vršac“;

Godine 2008. Miodragu Pavloviću uručena je nagrada „Izviiskra Njegoševa“ za roman „Besovski vrtlozi“ i pjesničke zbirke „Život u jaruzi“ i „Rajske izreke“, kao i za cjelokupno književno djelo; Orden Svetog Save mu je uručen od strane Mitropolita crnogorsko-primorskog G. Amfilohija, a u ime Njegove Svetosti Patrijarha Srpskog G. Pavla;

Godine 2012. u Njemačkoj uručena međunarodna „Petrarkina nagrada“;

Miodrag Pavlović osvojio je veliki niz drugih nagrada i priznanja, između ostalih i nagradu „Odzivi Filipu Višnjiću“ za rodoljubno pjesništvo i priznanje „Stefan Prvovenčani“.

Bibliografija

Poezija:

• „87 pesama“, (Novo pokolenje, Beograd, 1952. g.)
• „Stub sećanja“, (Novo pokolenje, Beograd, 1953. g.)
• „Oktave“, (Nolit, Beograd, 1957. g.)
• „Mleko iskoni“, (Prosveta, Beograd, 1963. g.)
• „87 pesama (izbor poezije)“, (Nolit, Beograd, 1963. g.)
• „Velika Skitija“, (Svjetlost, Sarajevo, 1969. g.)
• „Nova Skitija“, (izdanje časopisa „Književnost“, Beograd, 1970. g.)
• „Hododarje“, (Nolit, Beograd, 1971. g.)
• „Svetli i tamni praznici“, (Matica srpska, Novi Sad, 1971. g.)
• „Velika Skitija i druge pesme (izabrane i nove pesme)“, (SKZ, Beograd, 1972. g.)
• „Zavetine“, (Rad, Beograd, 1976. g.)
• „Karike“, (Svetlost, Kragujevac, 1977. g.)
• „Pevanja na Viru“, (Slovo ljubve, Beograd, 1977. g.)
• „Bekstva po Srbiji“, (Slovo ljubve, Beograd, 1979. g.)
• „87 pesama“, (Dečje novine, Gornji Milanovac, 1979. g.)
• „Izabrane pesme“, (Rad, Beograd, 1979. g.)
• „Vidovnica“, (Narodna knjiga, Beograd, 1979. g.)
• „Poezija I i Poezija II“, („Vuk Karadžić“, Beograd, 1981. g.)
• „Divno čudo“, (Nolit, Beograd, 1982. g.)
• „Zlatna zavada“, (Gradina, Niš, 1982. g.)
• „Sledstvo“, (SKZ, Beograd, 1985. g.)
• „Poezija“, (Prosveta, Beograd, 1986. g.)
• „Svetogorski dani i noći“, (Jedinstvo, Priština, 1987. g.)
• „Odbrana našeg grada, Smederevska pesnička jesen“, (Naš glas, Smederevo, 1989. g.)
• „Ulazak u Kremonu“, (Nolit, Beograd, 1989. g.)
• „Knjiga staroslovna“, (SKZ, Beograd, 1989; 1991. g. (drugo izdanje)
• „Bezazlenstva“, (Milić Rakić, Valjevo, 1989. g.)
• „On“, (Bratstvo-jedinstvo, Novi Sad, 1989. g.)
• „Divno čudo“, (NIRO „Književne novine“ , Beograd, 1989. g.)
• „Cosmologia profanata“, (Grafos, Beograd, 1990. g.)
• „Esej o čoveku“, (KOV, Vršac, 1992. g.)
• „Pesme o detinjstvu i ratovima“, (SKZ, Beograd, 1992. g.)
• „Knjiga horizonta“, (Prosveta, Beograd, 1993. g.)
• „Nebo u pećini“, (Krajinski književni krug, Negotin, 1993. g.)
• „Međustepenik“, (KOV, Vršac, 1994. g.)
• „Ulazak u Kremonu“, GNB „Žarko Zrenjanin“ i Zenit“, Zrenjanin, 1995. g.)
• „Bekstva po Srbiji i Sledstva“, („Valjevska štamparija“, Valjevo, 1995. g.)
• „Nebo u pećini“, (Disovo proleće, Čačak, 1996. g.)
• „Izabrane i nove pesme“, (Prosveta, Beograd, 1996. g.)
• „Novo ime kletve“, (SKC, Beograd, 1996. g.)
• „Posvećenje pesme (izbor iz poezije)“, (Prosveta, Niš, 1996. g.)
• „Izabrane pesme“, (Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1996. g.)
• „Velika Skitija i druge pesme (izabrane i nove pesme)“, (SKZ, Beograd, 1996. g.)
• „Srbija do kraja veka (izabrane pesme)“, (Zadužbina Desanke Maksimović, Narodna biblioteka Srbije i SKZ, Beograd, 1996. g.)

Proza:

• „Most bez obala“, (Matica srpska, Novi Sad, 1956., 1982. g.)
• „Bitni ljudi“, (Prosveta, Beograd, 1995. g.)

Eseji:

• „Rokovi poezije“, (SKZ, Beograd, 1958. g.)
• „Osam pesnika“, (Prosveta, Beograd, 1964. g.)
• „Dnevnik pene“, (Slovo ljubve, Beograd, 1972. g.)
• „Poezija i kultura“, (Nolit, Beograd, 1974. g.)
• „Poetika modernog“, (Grafos, Beograd, 1978. g.)
• „Ništitelji i svadbari“, (BIGZ, Beograd, 1979. g.)
• „Nove slikarske godine Miće Popovića“, („Merkur“, Apatin, 1979. g.)
• „Eseji o srpskim pesnicima i Poetika modernog“, („Vuk Karadžić“, Beograd, 1981. g.)
• „Prirodni oblik i lik“, (Nolit, Beograd, 1984. g.)
• „Slikarstvo Mladena Srbinovića“, (SANU, Beograd, 1985. g.)
• „Obredno i govorno delo“, (Prosveta, Beograd, 1986. g.)
• „Poetika žrtvenog obreda“, (Nolit, Beograd, 1987. g.)
• „Govor o ničem“, (Gradina, Niš, 1987. g.)
• „Hram i preobraženje“, (Sfairos, Beograd, 1989. g.)
• „Čitanje zamišljenog“, (Bratstvo-jedinstvo, Novi Sad, 1990. g.)
• „Eseji o srpskim pesnicima“, (SKZ, Beograd, 1992. g.)
• „Ogledi o narodnoj i staroj srpskoj poeziji“, (SKZ, Beograd, 1993. g.)
• „Poetika žrtvenog obreda“, (SKC, Beograd, 1996. g.)

Drame:

• „Igre bezimenih“, (Prosveta, Beograd, 1963. g.)
• „Koraci u podzemlju“, (Matica srpska, Novi Sad, 1991. g.)

Putopisi:

• „Kina — oko na putu“, (izd. časopisa „Gradina“, Niš, 1982. g., SKC, Beograd, 1995. g.)
• „Putevi do hrama“, (Prosveta, Niš, 1991. g.)
• „Otvaraju se hilandarske dveri“, (Prosveta, Beograd, 1997. g.)

Antologije:

• „Antologija moderne engleske poezije (sa Sv. Brkićem)“, (Nolit, Beograd, 1957. i 1975. g.)
• „Antologija srpskog pesništva od XIII do XX veka“, (SKZ, Beograd, 1964., 1984. (sa novim predgovorom), 1994. g.-sedmo izdanje)
• „Pesništvo evropskog romantizma“, (Prosveta, Beograd, 1969., 1979. g.)
• „Antologija lirske narodne poezije“, Vuk Karadžić, Beograd, 1982.; drugo izdanje „Književne novine“, Beograd, 1989. g.)
• „Boj na Kosovu“, (Narodne pesme, Prosveta, Niš, 1989. g.)

Predgovori:

• Radomir Prodanović: „Glas“, (SKZ, Beograd, 1962. g. – sa Svetozarom Brkićem)
• Velimir Živojinović Massuka: „Pesme“, Izbor i predgovor. (Prosveta, Beograd, 1965. g.)
• „Poezija od Vojislava do Bojića“, (Nolit, Beograd, 1966. g.)
• Isidora Sekulić: „Eseji I“, (Prosveta, Svjetlost, Naprijed, Beograd, Sarajevo, Zagreb, 1967. g.)
• Vladislav Petković-Dis: „Utopljene duše“, (Prosveta, Beograd, 1968. g.)
• Jovan Jovanović-Zmaj: „Pevanija“, (Prosveta, Beograd, 1968. g.)
• Stanislav Vinaver: „Evropska noć i druge pesme“, (SKZ, Beograd, 1973. g.)
• Sima Pandurović: „Pesme“, (Rad, Beograd, 1975. g.)
• Jovan Sterija Popović: „Pesme“, (Rad, Beograd, 1976. g.)
• Petre Andreevski: „Pesme“, (Narodna knjiga, Beograd, 1977. g.)
• Despot Stefan Lazarević: „Slova i natpisi“, (Slovo ljubve, Beograd, 1979. g.)
• Rober Marto: „Na Kirkinom ostrvu“, (Gradina, Niš, 1984. g.)
• Šarl Bodler: „Odabrana proza“, (Nolit, Beograd, 1957. g.)
• Aleksandar Blok: „Ni snovi ni java“, SKZ, Beograd, 1959. g.)
• Moris Blanšo: „Eseji“, (Nolit, Beograd, 1960. g.)
• Vilijem Fokner: „Rekvijem za iskušenicu,“ (SKZ, Beograd, 1960. g.)
• Petrus Borel: „Šampaver“, (Prosveta, Beograd, 1962. g.)
• Horhe Luis Borhes: „Maštarije“, (Nolit, Beograd, 1963. g.)
• Sen-Džon Pers, „Morekazi“, (Prosveta, Beograd, 1963. g.)
• Vaska Popa: „Nepočin polje“, (Prosveta, Beograd, 1963. g.)
• Vlada Urošević: „Usnuli grad“, (Slovo ljubve, Beograd, 1977. g.)
• Jovan Jovanović Zmaj: „Đulići, Đulići uveoci“, (Dečje novine, Gornji Milanovac, 1979. g.)
• Petar Petrović Njegoš: „Luča mikrokozma“, (Rad, Beograd, 1979. g.)
• Ljubomir Simović: „Hleb i so“, (SKZ, Beograd, 1987. g.)
• Matija Bećković: „Kaža“, (SKZ, Beograd, 1988. g.)
• Đorđe Sp. Radojičić: „Staro srpsko pesništvo“, Bagdala, Kruševac, 1988. g.)
• T. S. Eliot: „Pusta zemlja“, (Prosveta, Niš, 1988. g.)