Milovan Danojlić

Biografija

Milovan Danojlić je srpski pisac. Rođen je 3. jula 1937. godine u Ivanovcima, selu u Srbiji. Živi i radi u Parizu i Beogradu.

Lični život

Osnovnu školu završio je u rodnom selu. Niže razrede gimnazije pohađao je u malom mjestu, sedam kilometara udaljenom od njegove kuće, do koga je svakodnevno dolazio pješice. Na tom putu, od kuće do škole i nazad,  čitao je u hodu, igrao se sa drugarima i svakodnevno bio suočen sa raznim vremenskim prilikama.

Vrlo rano, upravo tih godina, napisao je prvu pjesmu ,,Stari hrast“. U pjesmi se divio drvetu koje posjeduje snagu da podnese sve vremenske uslove. Svoje prve pjesme pokazao je profesoru, a profesor ih je najvjerovatnije negdje izgubio.

U šesnaestoj godini kod Danojlića javlja se želja da postane novinar. Kratke dopise slao je nedjeljnom listu „Republika“. Tada je pisao o poljoprivredi, bioskopu, godišnjim dobima i vremenskim prilikama, te mnogim drugim temama.

Potekao je iz siromašne porodice sa puno djece. Teške prilike su ga okruživale u kasnom djetinjstvu. Imao je jako strogog oca. Pa se zato odlučuje da pobjegne od kuće. Godine 1953. profesor mu daje novac za kartu i on bos bježi u Beograd.

Sam u velikom gradu, morao je da se snalazi na mnoge načine. Prodavao je novine, led, od prve plate kupio sebi cipele. U Beogradu je završio gimnaziju. Uporedo je puno čitao i nastavio da piše pjesme. Upravo pisanjem bježao je od stvarnih muka i životnih problema koje su ga kao mladića, prepuštenog samom sebi, snalazili. Iako ga je stid oduvijek spječavao da piše o onom što ga najviše boli.

Godine 1958. kada je živio kao podstanar u maloj sobici na periferiji grada Beograda, napisao je pjesmu o tramvajima. Sljedećih dana teme su mu navirale, utisci o tramvajima jednostavno su se organizovali u pjesme. Tako je nastala knjiga Milovana Danojlića ,,Kako spavaju tramvaji“. U knjizi je prikazano srećno i razigrano djetinjstvo, suprotno od  Danojlićevog, koje nije bilo veselo.

Njegov težak život u djetinjstvu stvorio je čovjeka koji će svojim umjetničkim radom pokušavati da stvara srećan život djeteta koje dolazi u dodir sa njegovom literaturom. To mu je glavni cilj i svrha. Pisac izrazitog talenta, karakterom je plemenit, a radom uzoran čovjek.

U Beogradu je diplomirao na Filološkom fakultetu na odsjeku za francuski jezik i književnost 1957. godine.

Oženjen je Sanjom Bošković (doktor književnosti, nekadašnja profesorica na Sarajevskom univerzitetu, lektor za srpski jezik). Sinovi su mu Borislav i Stefan.

Radio je kao stalni i spoljni saradnik u dnevnim listovima „Politika“, „Borba“ i „NIN-u“, kao i u brojnim književnim časopisima. Takođe je radio kao lektor za srpskohrvatski jezik Univerziteta u Poatjeu. Na pariskom radiju nekoliko godina obavljao je poslove spoljnog saradnika. Učestvovao je u obnavljanju rada predratne Demokratske stranke 1989.

Preveo je veliki broj knjiga književnosti za djecu, kao i djela poznatih pisaca pisana na engleskom i francuskom jeziku, kao što su: V. Šekspir, Š. Bodler, J. Brodski, E. Sioran, L. Aragon, E. Paund, V. B. Jejts, E. Jonesko, P. Klodel.

Najpoznatija djela Milovana Danojlića su „Lične stvari-ogledi o sebi i o drugima“, „Balada o siromaštvu“ i „Neka vrsta cirkusa“.

Danojlić je dopisni član SANU od 2000. godine i predsjednik Srpske književne zadruge. Od 1984. godine živi u Francuskoj.

Karijera pisca

Milovan Danojlić je pisac pjesama, romana i ogleda, a bavi se i prevodilačkim radom. Prvu zbirku pjesama za djecu objavio je 1959. godine pod naslovom „Kako spavaju tramvaji“. Godine 1969. objavio je zbirku „Furunica jogunica“. Zbirku „Rodna godina“ 1972. godine, a „Poljski miš“ 1979. godine. Slijedila su brojna izdanja.

Milovan Danojlić objavio je sedamdesetak knjiga beletristike i poezije. Za poeziju, roman i prevođenje,nosilac je brojnih nagrada: „NIN-ova nagrada“, „Oktobarska nagrada grada Beograda“, „Nagrada Branko Ćopić“, „Nagrada Isidora Sekulić“, „Nagrada Desanka Maksimović“, „Vitalove nagrade“ „Nagrada mladog pokoljenja“, „Mladosti“, „Zmajeva nagrada“, „Nagrada Miloš Đurić“, „Nagrada pečat vremena“ i mnoge druge.

Stvaralac je čiji je književni rad široko prepoznatljiv i pozitivno prihvaćen od javnosti i kritike. Na njegovo stvaralaštvo veliki uticaj imala su djela Vojislava Ilića i Jovana Jovanovića Zmaja.

Njegov moderan način stvaranja humorističnih i paradoksalnih elemenata, sa kombinacijom ozbiljnih dubokomislenih i svečanih rečenica vodi nasljeđe iz nadrealizma. Njegova djela posjeduju širok spektar čitalaca; od mladog, do čitaoca zrelog književnog ukusa.

Milovan Danojlić pisac je mnogih knjiga poezije, proze, eseja, kritika i rasprava. Napisao je knjigu rasprava „Naivna pjesma“ koja je jedna od najznačajnijih analiza dječije literature. Karijeru nije počeo seoskim motivima, nego osnovu literarnog rada čine svakodnevne teme, dijetetov život i urbana sredina. U narednoj etapi svog rada pisac je socijalne tematike i prirode.

Nestvarni, izmišljeni motivi dio su poezije Milovana Danojlića. U stihovima se tako nađu prevozna sredstva koja imaju karakteristike živih bića. To su stihovi prepuni mašte, sreće i ljubavi. Humor prožima kroz metaforu. U zbirci „Rodna godina“ obiluje toplinom i životnom energijom.

Danojlić je pisac koji stvara za djecu, ali i njihove roditelje. Poema „Dječiji zakonik“ nastala je kao odraz viđenja djetinjstva još od njegovih najranijih dana. Želja mu je ukinuti stroge oblike vaspitanja i stvaranje svijeta u kome bi svako dijete osjećalo slobodu i jednakost. Po pjesniku obaveza roditelja je da stvori dijetetu srećan i bezbrižan život, što se uočava u „Dječijoj republici“.

Svu krivnju za dječije nesrećno djetinjstvo pripisuje roditeljima, oštro osuđuje takve roditelje i staje u zaštitu djece koje su žrtve nezdrave sredine.

Danojlić je pjesnik koji je svoje književno stvaralaštvo predstavio na umjetnički i maštovit način. Teži jednostavnom načinu pisanja i veselim slikama. Moderne pjesme su prepune emocija i pružaju razonodu tokom čitanja.

Pravilan razvoj djeteta kroz koji će ono osjećati radost bitna je za pjesnika. Stihovi su dugački, lišeni retorike i patetike, inspirativnog tona. Stil pisanja mu je jednostavan i prirodan. Knjiga ,,Kako spavaju tramvaji“ sadrži simbolične poruke, neobične komparacije i epitete, uvjerljive personifikacije i metafore i obiman sadržaj.

Danojlić je pjesnik koji maestralno koristi stilska izražajna sredstva kojima osvaja čitaoce svih dobnih skupina. Svojim prenošenjem dubokih emocija i stilom ostao je autentičan umjetnik. Autentičnost dolazi do izražaja i kada pjeva o zavičaju. Takvi stihovi bogati su jakim emocijama svima razumljivi.

Veliki je poklonik prirode i njenih darova u vidu plodova. Pisao je pjesme naslova „Jabuke“, „Lubenice“, „Dunja“. Godine 1982. objavio je zbirku pjesama ,,Sunce je počelo da se zlati“. Pjesnik dočarava ukus, boju, miris, osjećanja i doživljaje u prirodi. Svu njegovu ljubav prema prirodi i okolini uočavamo kroz jednostavnost stiha u pjesmama:

„Plodovi”, „Gost”, „Rotkvice”, „Krastavac”, „Peršun”, „Orah”, „Breskve”, „Krompir”, „Paprike”, „Klip kukuruza”, „Jabuke”, „Lubenice”, „Grozdovi”, „Dinje”, „Dunja”, „Izjelica za trpezom”, „Živjeti kraj dobre pijace”, „Moj nos”, „Neprodati hljeb”, „Gladna pjesma”, „Šta sunce ruča”, „Šta sunce večera”, „Čudnovat dan”, „Lonac pasulja”, „Jesen na pijaci”, „Mali i veliki”, „Puž”, „Kako živi poljski miš”, „Dimitrije”, „Šta je život”, „O čemu razmišlja noćni čuvar”, „U škripcu”, „Švrća”, „Jedan afrički poglavica”, „Mačka”, „Insekti”, „Vjetar i papirić”, „Ljubavna pjesma”, „Poslovi godine”, „O čemu šapuće časovnik”, „Sedmica”, „Dani”, „Srijeda”, „Šta čovjek da radi”, „Jun”, „Novembar”, „Februar”, „Posljednji dan zime”, „Mart”, „Prvi proljećni dan”, „Martovsko sunce”, „Gde su oni vjetrovi”, „Vjetrova muzika” i „Poslovi godine”.

Pjesme se mogu razvrstati u nekoliko podgrupa: pjesme o voću i povrću; pjesme o životnim pitanjima i nedoumicama i ljubavnu pjesmu; pjesme o životinjama koje imaju ljudske osobine i hronološke pjesme.

Ogledi „Jedan vijek dječije književnosti“ i „Rasprava o naivnoj pjesmi“ ubrajaju se u najozbiljnije rasprave o poetici u srpskoj književnosti. Danojlić je pisao o ogledima pisaca za djecu kao što su Branko Ćopić, Jovan Jovanović Zmaj, Dušan Radović i Dragan Lukić.

U ogledima o dječijoj književnosti Danojlić ovo specifično područje stavlja u širi književni kontekst. Mišljenja je da je umjetničko stvaranje životu i egzistenciji daje najviši smisao. Za Milovana Danojlića zasnovanost dječije književnosti leži u naivnoj svijesti, odnosno svemu što je dječije u čovjeku.

Za knjigu „Oslobodioci i izdajnici“ Danojlić je dobio NIN-ovu nagradu za najbolji roman na srpskom jeziku 1997. godine. Knjiga je obilata razgovorima između članova jedne porodice seoskog domaćinstva.

Knjiga „Pisma bez adrese“ je autobiografsko-esejistički zapis. Sa pojačanim patriotizmom piše o slavnim savremenicima, analizira političke prilike svog vremena u svojoj zemlji i svijetu. U knjizi predstavlja autobiografiju, te se bavi jezikom.

Prozno-esejistička knjiga „Dragi moj Petroviću“ u izdanju „Službenog glasnika“ je epistolarni roman koji slika mentalitet i emotivno sagledavanje duše. Knjiga je pozitivno ocijenjena od strane kritike i čitalaca i prevedena je na njemački, francuski i švedski.

Zbirka poezije „Životi, životi“, u izdanju „Albatrosa plus“ nosi poruku težnje pomirenja sa svijetom, ali bez prihvatanja njegovih zala. Kratke pjesme zaokružuju pjesnikovo životno i pjesničko iskustvo.

Bibliografija

• „Urođenički psalmi“, Nolit, Beograd (1957. godine)
• „Nedjelja“, Lykos, Zagreb (1959. godine)
• „Kako spavaju tramvaji“, Lykos, Zagreb (1959. godine)
• „Noćno proljeće“, Progres, Novi Sad (1960. godine)
• „Balade“, Nolit, Beograd (1966. godine)
• „Lirske rasprave“, Matica srpska, Novi Sad (1967. godine)
• „Furunica-jogunica“, Kulturni centar, Novi Sad (1969. godine)
• „Glasovi“, nezavisno izdanje, Beograd (1970. godine)
• „Čudnovat dan“, „Mlado pokolenje“, Beograd (1971. godine)
• „O ranom ustajanju“, Matica srpska, Novi Sad (1972. godine)
• „Rodna godina“, BIGZ, Beograd (1972. godine)
• „Onde potok, onde cvijet“, „Zmajeve dečje igre“/Radnički univerzitet, Novi Sad (1973. godine)
• „Čistine“, Matica srpska, Novi Sad (1973. godine)
• „Grk u zatvoru“, August Cesarec, Zagreb (1975. godine)
• „Naivna pjesma“, Nolit, Beograd (1976. godine)
• „Put i sjaj“, Matica srpska, Novi Sad (1976. godine)
• „Kako je Dobrislav protrčao kroz Jugoslaviju“, BIGZ, Beograd (1977. godine)
• „Muka s riječima“, Slobodan Mašić, Beograd (1977. godine)
• „Pjesme“, Nolit, Beograd (1978. godine)
• „Tačka otpora“, Liber, Zagreb (1978. godine)
• „Zimovnik“, Zbirka Biškupić, Zagreb (1979. godine)
• „Zmijin svlak“, Nolit, Beograd (1979. Godine)
• „Rane i nove pjesme“, „Prosveta“, Beograd (1979. godine)
• „Kako živi poljski miš“, Narodna knjiga, Beograd (1980. godine)
• „Sjenke oko kuće“, Znanje, Zagreb (1980. Godine)
• „To: vježbe iz upornog posmatranja“, „Prosveta“, Beograd (1980. godine)
• „Srećan život“, Mladost, Zagreb (1981. godine)
• „Mišja rupa“, M. Danojlić/M. Josić, Beograd (1982. godine)
• „Sunce je počelo da se zlati“, Zavod za izdavanje udžbenika, Novi Sad (1982. godine)
• „Čišćenje alata“, M. Danojlić/S. Mašić, Beograd (1982. godine)
• „Brisani prostor“, Srpska književna zadruga, Beograd (1984. godine)
• „Podguznica“, M. Josić/M. Danojlić, Beograd (1984. godine)
• „Šta sunce večera“, Rad, Beograd (1984. godine)
• „Kao divlja zvijer: teškoće s ljudima i sa stvarima“, Filip Višnjić, Beograd (1985. godine)
• „Vječiti nailazak: stihovi“, Jugoslavika, Toronto (1986. godine)
• „Dragi moj Petroviću“, Znanje, Zagreb (1986. godine)
• „Čekajući da stane pljusak“, [s. n.], Pariz (1986. godine)
• „Pisati pod nadzorom“, Nova Jugoslavija, Vranje (1987. godine)
• „Neka vrsta cirkusa“, Književna omladina Srbije, Beograd (1989. godine)
• „Tačka otpora: izabrane pjesme“, Srpska književna zadruga, Beograd (1990. godine)
• „Zlo i naopako“, BIGZ, Beograd (1991. godine)
• „Godina prolazi kroz avliju“, Srpska književna zadruga, Beograd (1992. godine)
• „Pjesme za vrlo pametnu djecu“, „Prosveta“, Beograd (1994. godine)
• „Da mi je znati: izbor iz poezije za djecu“,  Zmaj, Novi Sad (1995. godine)
• „Na obali“, Gradska biblioteka, Čačak (1995. godine)
• „Martovsko sunce: izbor iz poezije za djecu“, ING Komerc, Novi Sad (1996. godine)
• „Mjesto rođenja“, Filip Višnjić, Beograd (1996. godine)
• „Muka duhu“, Draganić, Beograd (1996. godine)
• „Teško buđenje“, Plato, Beograd (1996. godine)
• „Šta čovjek da radi“, Obrazovanje, Novi Sad (1996. godine)
• „Jesen na pijaci“, Školska knjiga, Novi Sad (1997. godine)
• „Nedjelja u našoj ulici“, Todor, Novi Sad (1997. godine)
• „Oslobodioci i izdajnici“, Filip Višnjić, Beograd (1997. godine)
• „Balada o siromaštvu“, Filip Višnjić, Beograd (1999. godine)
• „Veliki ispit“, Verzal Press, Beograd (1999. godine)
• „Kako spavaju tramvaji i druge pjesme“, Jefimija, Kragujevac (1999. godine)
• „Kako je kralj Koba Jagi napustio presto“, Intelekta, Valjevo (2000. godine)
• „Pjevanija za djecu“, Dečje novine, Gornji Milanovac (2000. godine)
• „Razgorjevanje vatre: izabrane pjesme“, Zadužbina Desanke Maksimović (Beograd, 2000. godine)
• „Lične stvari: ogledi o sebi i drugima“, Plato, Beograd (2001. godine)
• „Mjesec je pun kao kljun: izbor iz poezije za djecu“, Agencija za otkrivanje i razvoj talenata „Nikola Tesla”, Novi Sad (2001. godine)
• „Ograda na kraju Beograda“, Bookland, Beograd (2001. godine)
• „Pustolovina ili Ispovijest u dva glasa“, Filip Višnjić, Beograd (2002. godine)
• „Zečji tragovi“, Filip Višnjić, Beograd (2004. godine)
• „Srbija na zapadu“, NB „Stefan Prvovenčani”, Kraljevo (2005. godine)