Radovan Bećirović – Trebješki

Biografija

Gusle, kao instrument, se pominju prvi put još sa početka XIII. veka, na dvoru kralja Stefana Prvovenčanog, u Evropu su ušle pre više od 200 godina i samim tim predstavljaju jedan od bitnijih instrumenata srpskog naroda. Pominju se kako u likovnim, tako i u literarnim prikazima, što pojačava njihovu jedinstvenost i popularnost, i kao takve prate srpski narod i njegovu istoriju, iz godine u godinu, iz veka u vek.

Posle Filipa Višnjića, veliki pečat ovog drevnog instrumenta, ostavio je Hadži Radovan Bećirović – Trebješki, koji je važio za jednog od najznačajnih pisaca epske narodne poezije, svog vremena.

Rodio se u petak, na Blagovesti, 07. aprila 1897.godine, u Bijeloj, blizu Šavnika. Njegovi preci su živeli pod brdom Trebjesom, kod Nikšića, po kome su i dobili ime – Trebješani. Kasnije su bežeći od Turaka prebegli u okolinu izvora reke Morače. Završio je samo tri razreda osnovne škole, što mu nije bila prepreka, da se uvrsti u sam vrh prepevanih pisaca i pesnika u Bosni, Hercegovini i Crnoj Gori, jer je posedovao veliki dar za pisanje epske narodne poezije. Kao mali je, čuvajići stada po brdima i planinama, skupljao u glavi stihove, i kamenom ih zapisivao na pločama koje je u okolini nalazio. Danas, nema kuće u tim krajevima , u kojoj zidovi nisu čuli neke od njegovih stihova, izvedenog uz gusle.

Njegove prve pesme su nastale u ropstvu u Mađarskoj, gde je bio odveden kao zarobljenik posle bitke na Mojkovcu. U svojoj poeziji ispevao je skoro sva dešavanja srpskog naroda, počevši od Kosovske pa sve do Mojkovačke bitke, u kojoj je i sam bio učesnik. Glavna tematika njegovih pesama su rodoljublje, junaštvo, i viteštvo, što se jasno da videti, kroz mnogobrojne njegove stihove. Opisuje duh srpskog naroda kroz njegovu istoriju, egizistenciju, sudbinu i stradanje, nadahnut patriotizmom. U svoju poeziju je uvrstio mnoge srpske junake, kao što su Janko Vukotić, Jovan Žižić, Savić Mišnić, Mata Vujisić, Miloš Medenica, Jakov Rakočević, Mrkoja Bećković i drugi. Sabrana dela su ispisana u tri knjige – „Carev laz“, „ Polomljene sablje“ i „Gorski presto“, kao i posebno izdanje autobiografije „Od mlinara do barda“.

Među njegovim najpevanijim pesmama, kao što su „Žena je život“, „Dolazak kralja Aleksandar u Crnu Goru“, “Pogibija kralja Aleksandra“, „Zirka Kajović“, „Krivošijska buna“, „Akademija gusla“, „Spomenik na rijeci Tari“ itd., popularnost guslama je posebno vratila pesma „Mojkovačka bitka“. Ova pesma ima preko 1000 stihova, i u njoj se daje poseban akcenat na ovu slavnu bitku, koja se odigrala 06. i 07. januara 1916.godine u okolini Mojkovca. Prepevali su je uz gusle poznati guslari  Milomir Miljanić i  Boško Vujačić, i u vreme ’80-ih godina prošlog veka stekla je ogromnu popularnost. Prodata je u više od milion primerka u vidu gramofonskih ploča.

Hadži Radovan Bećirović Trebješki je dosta putovao, obišao je skoro čitavu Evropu, stigao i do Nijagarinih vodopada,  išao na većinu svetih mesta, počevši od Jerusalima, pa sve do Hilandara, čime se posebno ponosio. Naročito se ponosio Ordenom Svetog Save, koji mu je poslala kraljica Marija, pošto je prepevao pogibiju kralja Aleksandra Karađorđevića, ubijenog u Marseju 1934.godine.

Obzirom da je u srpskoj književnosti trajao više od 60 godina, književna kritika mu nije posvetila dovoljno pažnje, uprkos tome što se značajno isticao kao pesnik, do same smrti.  Hadži Radovan Bećirović Trebješki je umro 1986.godine, a na svojoj nadgrobnoj ploči je još za života  upisao epitaf u vidu stiha, koji glasni : „ Pod ovom sam pločom lega, kao sužanj željan svega:“, što dovoljno opisuje njegovo nadahnuće i posvećenost stihovima, istoriji i srpskom narodu.

U Nikšiću, već tri godine postoji Udruženje guslara „Hadži Radovan Bećirović Trebješki“, i tradicionalno se svake godine održava takmičarski Festival u čast ovom slavnom imenu, u organizaciji  Saveza srpskih guslara i Instituta za srpsku kulturu iz Nikšića.

Zabeležena je njegova rečenica, više puta pominjana – „Sve što sam u životu napisao, priložio sam guslama“, što treba da predstavlja osnovu, da gusle kao jedinstven instrument srpskog naroda, ne padnu u senku zaborava.