Marlon Brando

Biografija

Marlon Brando je bio američki glumac. Njegovo mjesto rođenja je Omaha, 03. aprila 1924. godine, a umro je 01. jula 2004. godine u Los Anđelesu. Dvostruki je dobitnik Oskara i jedan je od najuticajnijih glumaca dvadesetog vijeka.

Brando je najpoznatiji po svojim ulogama u filmovima „Tramvaj zvani želja“ i „Na dokovima Nju Jorka“ koje je režirao Elia Kazan (Elia Kazan) početkom pedesetih, te svojim ulogama u filmovima „Kum“ i „Apokalipsa danas“. Isto tako, bio je aktivista za građanska prava i član Indijanskog pokreta. Od strane Američkog filmskog instituta proglašen je četvrtom najvećom muškom filmskom zvijezdom svih vremena.

Djetinjstvo i školovanje

Marlon Brando bio je sin Marlon Branda Starijeg (Marlon Brando Sr.) i Doroti Penbejker Brando (Dorothy Pennebaker Brando). Živio je sa porodicom u Omahi, Nebraska. Godine 1935. razveli su mu se roditelji, te je tada živio samo sa majkom u Santa Ani u Kaliforniji. Nakon dvije godine roditelji su mu se pomirili i tada je cijela porodica živjela na selu blizu Čikaga.

Brandovi preci potiču od irskih, holandskih, njemačkih i engleskih korijena. Prezime Brando vodi porijeklo od njemačkog imigranta Juana Vilhelma Brandau ( Johan Wilhelm Brandau), koji se u 18. vijeku doselio u Ameriku.

Majka Marlon Branda glasila je za talentovanu ženu, sklonu umjetnosti. Bila je zaposlena u lokalnom pozorištu. Zbog majčinog uticaja, Brando je zavolio pozorište i glumu. Majka mu se često opijala, iako se borila sa alkoholizmom, rijetko je bila u kući.

Otac mu je bio amaterski fotograf. Brandova baka sa majčine strane, Besi Gon Penbejker Majers ( Bessie Gahan Pennebaker Meyers) najviše se brinula o njemu, dok je bio dijete. Bila je nekonvencionalna žena koju su svi u Omahi poznavali. Jako mlada ostala je udovica, radila je kao sekretarica, a poslije je radila u hrišćanskoj dobrotvornoj organizaciji.

Kao dječak, Brando je pokazao izuzetnu vještinu oponašanja ljudi iz okoline. Starija sestra Džoslin Brando (Jocelyn Brando), prije njega započela je glumačku karijeru. Studirala je na Američkoj akademiji dramskih umjetnosti u Nju Jorku.

Brando je ponavljao razred u srednjoj školi, a kasnije je iz nje izbačen. Kada mu je bilo 16 godina, poslali su ga u vojnu školu u Minesoti. Napustio je koledž, da bi studirao u Nju Jorku. Otac ga je finansirao pola godine, a onda mu pronašao posao u trgovini. Studirao je na više glumačkih škola. Tehniku Stanislavski sistem, savladao je sa profesoricom Stelom Adler (Stella Adler) na „New School’s Dramatic Workshop“.

Početak karijere

Brando je vrlo brzo pokazao svoje glumačke sposobnosti u prvim ljetnjim ulogama, pa je već 1944. godine nastupao na Brodveju, gdje je vrlo brzo od strane kritike proglašen najperspektivnijim glumcem.

Godine 1947. ulogom Stenlija Kovalskog (Stanley Kowalski) u drami Tenesija Vilijamsa (Tennessee Williams) „Tramvaj zvani želja“, režisera Elia Kazana, zaslužio je status zvijezde.

Brandova gluma označila je revoluciju u ovoj profesiji. On je postavio temelje za američki model glumačke metodičnosti. Takav način glume nikad prije njega nije zapažen.

Godine 1950. uloga veterana paraplegičara u filmu „Ljudi“ Brandova je  prva uloga na filmu. Temeljno se pripremajući za ulogu, proveo je mjesec dana u krevetu u veteranskoj bolnici.

Uspon u karijeri

Sljedeće godine ponovo se pojavio u ulozi Stenlija Kovalskog, ali ovaj put u filmskoj adaptaciji „Tramvaj zvan čežnja“. Za ovu ulogu, prvi put je nominovan za nagradu Oskar u kategoriji za najboljeg glumca. Za Oskara je nominovan i za sljedeće tri uloge u filmovima, u tri godine: „Viva Zapata!“, 1952. godine, „Julije Cezar“, 1953. godine i „Na dokovima Nju Jorka“, 1954. godine. Njegova gluma u ovim filmovima bila je besprijekorna.

Marlon Brando odbio je ponudu na Brodveju u visini od 10 hiljada dolara sedmično, kako bi nastupio na predstavi Lija Foka (Lee Falk) „Arms and the Man“ u Bostonu. Honorar mu je bio manje od 500 dolara sedmično. Bio je to Brandov zadnji nastup u pozorištu, kada se potpuno okrenuo filmskoj karijeri.

U filmu „Divljak“ glumio je buntovnog motociklistu, te je tako stvorio imidž buntovnika u novonastaloj eri rokenrola. Elvis Presli (Elvis Presley) i mnogi drugi muzičari imitirali su ovaj imidž i Brandovo ponašanje, pa i same njegove uloge. Njegova pojava privlačila je u bioskope žensku publiku svih starosnih skupina, kao nikad prije. Djeca su oduševljeno stajala u redovima bioskopa, nestrpljivo čekajući da ugledaju svog heroja na velikom platnu. Brando je bio heroj i za velikog Džejms Dina (James Dean), koji je izjavio da kopira Marlon Branda i kao glumca i kao osobu.

Prodaja motocikla i kompletne opreme za njih, džinsa, kožnih jakni, majica i čizama, porasla je širom Amerike zahvaljujući buntovničkoj kulturi koja je zavladala nakon prikazivanja filma „Divljak“, prvenstveno zbog Brandove ličnosti i karaktera. Svi su željeli da budu kao on.

Prvog Oskara dobio je za ulogu u filmu „Na dokovima Nju Jorka“. U ovom filmu sam Brando je improvizovao dio scenaria, smatrajući da originalan scenario neće biti uvjerljiv publici. Nagrada Oskar samo pokazuje da je bio na pravom putu.

U filmu „Momci i cure“ glumio je Skaja Mastersona (Sky Masterson). Pokazao je u ovom filmu i svoje pjevačke sposobnosti. U filmu „Čajanka na mjesečini“ igrao je ulogu japanskog prevodioca za američku vojsku u Japanu nakon rata. U filmu „Sajonara“ glumio je američkog pilota i zaradio još jednu u nizu nominaciju za Oskara. Nacističkog oficira igrao je u filmu „Mladi lavovi“.

U šezdesetim godinama prošlog vijeka, Brando je nastupio u filmovima kao što su „Pobuna na brodu Baunti“, „Jednooki Džek“- vestern i jedini film koji je Brando i režirao, „Odsjaj u zlatnom oku“- u kome je glumio homoseksualnog vojnog oficira, koji krije svoju tajnu i film „Gori!“ koji je bio Brandov favorit.

Godine 1972. dobio je slavnu ulogu Vita Korleonea (Vito Corleone) u Filmu „Kum“, režisera Frensisa Forda Kopole (Francis Ford Coppol). U to vrijeme reputacija i zahtjevi Marlon Branda postali su legendarni.

Brando je bio senzacionalan, naročito u sceni sastanka mafijaških rivala, koja je proglašena kao jedan od najvećih trenutaka filmske industrije. Brando je osvojio još jednog Oskara za svoju ulogu, ali je odbio da primi nagradu.

Još jedna u nizu savršeno odigranih uloga desila se u filmu Bernarda Bertolučija (Bernard Bertolucci), „Posljednji tango u Parizu“, ali je ova njegova uloga otišla u drugi plan, zbog prigovora o erotskoj naravi filma. Uslijedila je još jedna nominacija za nagradu Oskar.

Dobio je honorar od milion dolara za ulogu pukovnika u filmu „Apokalipsa danas“. Za ovaj film nije bio dobro pripremljen, nije naučio tekst, te je morao većinu dijelova da improvizuje, a i dosta se udebljao.

Kasna karijera

Brando je glumio Supermenovog oca, u prvom filmu „Supermen“. Pristao je na ulogu uz veliki honorar i uslov da se ne mora unaprijed pripremati za film. Nastupio je i u nastavku serijala „Supermen II“.

Najlošije kritike u karijeri dobio je sa ulogom u filmu „Ostrvo dr Moroa“. Za ulogu u filmu „Suva sezona“, ponovo je nominovan za Oskara. Zatim su slijedili filmovi: „Brucoš“ 1990. godine i „Don Huan de Marko“ 1995. godine.

Njegova posljednja uloga bila je u filmu „Ko je kome smjestio?“, 2001. godine. Glumio je s prijateljem Robertom De Nirom (Robert De Niro).

Privatni život

Brando je ostao poznat i po svojoj borbi za građanska prava, prava Indijanaca i za druge političke ciljeve. Ponekad je sticao lošu reputaciju zbog svojih javnih ispada bijesa i lakrdija. U junu 1973. godine, razbio je vilicu paparacu.

U svojoj autobiografiji „Songs My Mother Taught Me“, Brando je pisao da se jedne noći pojavio u stanu (Merlin Monro) Marilyn Monro, te da su tada započeli dugogodišnju vezu. Za njega se vezuju brojne romanse.

Godine 1976. objavljena je njegova biografija „The Only Contender“, autora Gari Kerija (Gary Carey) u kojoj je citirao Branda: „Kao i mnogi muškarci, i ja sam takođe imao homoseksualnih iskustava, te se toga ne stidim… Da je Vali žena, oženio bih ga te bismo živjeli dugo i srećno“. Nagađalo se da je njegov dugogodišnji ljubavnik je bio glumac Vali Koks (Wally Cox). Brando je čuvao pepeo Koksa 30 godina, a rasut je skupa s njegovim po tvrdnjama Koksove treća žene i Brandovog intervjua za „Time“: „Imam Valijev pepeo u kući. Razgovaram s njim stalno“.

Godine 1957. Brando je oženio glumicu Anu Kašfi (Anna Kashfi), vjerujući da ima indijansko porijeklo, ali ona je zapravo bila iz Velsa, djevojka katoličkog porijekla. Razveli su se 1959. godine, nakon rođenja njihovog sina Kristijana Branda (Christiano Brando).

Godine 1960. Brando se po drugi put oženio sa sedam godina starijom meksičkom glumicom, Movitom Kastanedom  (Movita Castaneda). Rodila mu je dvoje djece: Miko (Miko C. Brando) i Rebeka Brando (Rebecca Brando Kotlinzky). Ni ovaj brak nije potrajao. Razveli su se 1962. godine.

Treći put se oženio 1962. godine ljepoticom s Tahitija, glumicom Tarita Teripija (Tarita Teriipia). Kada su se vjenčali ona je bila 18 godina mlađa od Branda. Rodila mu je dvoje djece. Razveli su se nakon 10 godina.

Marlon Brando posvojio je šestoro djece: Petru (Petra Brando-Corval), Maimiti (Maimiti Brando), Raiatua (Raiatua Brando), Ninu (Ninna Brando), Majlsa (Myles Brando) i Timotija (Timothy Brando).

Politika

Godine 1946. Brando je pružio podršku Jevrejima kada je nastupio u kontroverznoj pro-cionističkoj drami „Zastava je rođena“.

U avgustu 1963. godine Brando se pridružio ljudima u Maršu na Vašington, zajedno s prijateljima i zvijezdama Harijem Belafonteom (Harry Belafonte), Džejmsom Garnerom (James Garner), Čarltonom Hestonom (Charlton Heston), Bertom Lankasterom (Burt Lancast) i Sidnijem Poatjeom (Sidney Poitier).

Nakon ubistva Martina Lutera Kinga Mlađeg (Martin Luther King Jr.), Brando je u znak protesta, snažno podržao njegov rad.

Početkom šezdesetih, Brando je donirao hiljade dolara raznim pokretima za građanska prava i osnovao mnogobrojne fondove za stipendije. Glumio je u filmovima koji su nosili poruku o ljudskim pravima.

Posljednje godine i smrt

Brandova loša reputacija, samovoljni egzil iz Holivuda, porodični problemi i njegova debljina, privukli su veću pažnju nego njegova kasna glumačka karijera. Često nije htio ili nije mogao zapamtiti svoje rečenice tokom igranja nekih uloga. Nerijetko se sukobljavao sa režiserima, iznoseći nemoguće zahtjeve. Kolege glumci su ga i dalje cijenili.

Brando je bio veliki prijatelj pjevača Majkla Džeksona (Michael Jackson), te je znao često da ga posjećuje na njegovom imanju. Sudjelovao je i na Džeksonovim koncertima, a pojavio se i u njegovom petnaestominutnom videospotu „You Rock My World“. Brandov sin Miko bio je Džeksonov prijatelj, tjelohranitelj i asistent.

Marlon Brando umro je u 80-oj godini od posljedica dijabetesa i raka. Kremiran je, te je dio pepela rasut na Tahitiju, a drugi dio u Dolini smrti.

Nagrade i nominacije

Oskari:

• Nominovan: Najbolji glumac, „Tramvaj zvani želja“ (1951. godine)
• Nominovan: Najbolji glumac, „Viva Zapata!“ (1952. godine)
• Nominovan: Najbolji glumac, „Julije Cezar“ (1953. godine)
• Osvojio: Najbolji glumac, „Na dokovima Nju Jorka“ (1954. godine)
• Nominovan: Najbolji glumac, „Sajonara“ (1957. godine)
• Osvojio: Najbolji glumac, „Kum“ (1972. godine)-Brando je odbio da primi ovog Oskara i tako postao drugi glumac koji je to učinio, prvi je Džordž Skot (George C. Scott). Na dodjeli zastupala ga je indijanska aktivistkinja i poznata glumica Sašin Litlfeder (Sacheen Littlefeather). Sašin je tada obrazložila Brandove motive: Brando je prigovarao na prikaz Indijanaca u Holivudu na televizijskim serijama i filmovima. Bio je zgrožen njihovim iskorištavanjem i tretiranjem od strane Holivuda.
• Nominovan: Najbolji glumac, „Posljednji tango u Parizu“ (1973. godine)
• Nominovan: Najbolji sporedni glumac, „Suva sezona“ (1989. godine)

BAFTA nagrade:

• Osvojio: Najbolji strani glumac, „Viva Zapata!“ (1953. godine)
• Osvojio: Najbolji strani glumac, „Julije Cezar“ (1954. godine)
• Osvojio: Najbolji strani glumac, „Na dokovima Nju Jorka“ (1955. godine)
• Nominovan: Najbolji strani glumac, „Mladi lavovi“ (1959. godine)
• Nominovan: Najbolji glumac, „The Nightcomers“ (1973. godine)
• Nominovan: Najbolji glumac, „Kum“ (1973. godine)
• Nominovan: Najbolji glumac, „Posljednji tango u Parizu“ (1974. godine)
• Nominovan: Najbolji sporedni glumac, „Suha sezona“ (1990. godine)

Emi (Emmy) nagrade:

• Osvojio: Najbolji sporedni glumac u seriji ili specijalu, „Korijeni: Nove generacije“ (1979. godine)

Zlatni globusi:

• Osvojio: Najbolji glumac u drami, „Na dokovima Nju Jorka (1955. godine)
• Nominovan: Najbolji glumac u mjuziklu ili komediji, „Čajanka na mjesečini“ (1957. godine)
• Nominovan: Najbolji glumac u drami, „Sajonara“ (1958. godine)
• Nominovan: Najbolji glumac u drami, „Ružni Amerikanac“ (1964. godine)
• Osvojio: Najbolji glumac u drami, „Kum“ (1973. godine)
• Nominovan: Najbolji sporedni glumac, „Suva sezona“ (1990. godine)
• Filmski festival u Kanu (Cannesu):
• Osvojio: Najbolji glumac, „Viva Zapata!“ (1954. godine)

Filmografija

• „Ljudi“ (1950. godine)
• „Tramvaj zvan čežnja“ (1951. godine)
• „Viva Zapata!“ (1952. godine)
• „Julije Cezar“ (1953. godine)
• „Divljak“ (1953. godine)
• „Na dokovima Nju Jorka“ (1954. godine)
• „Dezire“ (1954. godine)
• „Momci i cure“ (1955. godine)
• „Čajanka na mjesečini“ (1956. godine)
• „Sajonara“ (1957. godine)
• „Mladi lavovi“ (1958. godine)
• „Zmijska koža“ (1959. godine)
• „Jednooki Džek“ (1961. godine)
• „Pobuna na brodu Baunti“ (1962. godine)
• „Ružni Amerikanac“ (1963. godine)
• „Priča za laku noć“ (1964. godine)
• „Morituri“ (1965. godine)
• „Potjera bez milosti“ (1966. godine)
• „Grofica iz Hong Konga“ (1967. godine)
• „Odsjaj u zlatnom oku“ (1967. godine)
• „Kandi“ (1968. godine)
• „Noć sljedećeg dana“ (1968. godine)
• „Gori!“ (1969. godine)
• „Došli su noću“ (1972. godine)
• „Kum“ (1972. godine)
• „Posljednji tango u Parizu“ (1972. godine)
• „Dvoboj na Misuriju“ (1976. godine)
• „Raoni“ (1978. godine)
• „Supermen“ (1978. godine)
• „Apokalipsa danas“ (1979. godine)
• „Formula“ (1980. godine)
• „Suha sezona“ (1989. godine)
• „Brucoš“ (1990. godine)
• „Kristofer Kolumbo: Otkriće“ (1992. godine)
• Don Huan de Marko“ (1995. godine)
• „Ostrvo dr Moroa“ (1996. godine)
• „Hrabri“ (1997. godine)
• „Lova do krova“ (1998. godine)
• „Ko je kome smjestio?“ (2001. godine)
• „Supermen-Povratak“-posthumno (2006. godine)
• „Supermen II-posthumno (2006. godine)
• Kratki filmovi:
• „Operation Teahouse“ (1956. godine)
• „Meet Marlon Brando“ (1966. godine)

Televizijski nastupi:

• „Actor’s Studio“, epizoda I’m No Hero (1949. godine)
• „Omnibus“, epizoda A Streetcar Named Desire (1955. godine)
• „The Godfather Saga“ (1977. godine)
• „Korijeni: Nova generacija“ (1979. godine)