Jovan Janićijević „Burduš“

Biografija

Jovan Janićijević „Burduš“ je bio srpski glumac. Rođen je u mjestu Maskare, kod Varvarina, 18. maja 1932. godine, a umro je u Beogradu, 26. februara 1992. godine.

U filmovima kao što su „Praznik“ i „Žarki“ glumio je u glavnim ulogama. Glumio je takođe u raznim koprodukcijskim filmovima i televizijskim serijama. Najviše se pamti po ulozi romskog muzičara Burduša iz televizijske serije „Muzikanti“ i istoimenog filma, pa je po toj ulozi dobio nadimak. Druga po važnosti uloga mu je „Mikula“ iz serije „Građani sela Luga“.

Privatni život

Otac Janićije mu je bio učitelj, a majka domaćica. Prije nego što su dobili blizance, Jovana i Andriju, već su imali tri ćerke. Otac je često bio premještan u poslu, vjerovatno zbog svog političkog angažmana, pa se porodica selila po Srbiji. U Beograd su došli 1934. godine, kada je otac prešao u poštansku službu.

Djetinjstvo je mali Jovan proveo u Sarajevskoj ulici, nedaleko od željezničke stanice. Njegovo odrastanje obilježili su rat, siromaštvo i okupacija. Zgrada u kojoj su Janićijevići živeli bila je teško oštećena njemačkim bombama aprilskog jutra 1941. godine, njihov stan na posljednjem spratu je potpuno izgorio. Svi članovi porodice su u trenutku eksplozije bili u podrumu.

U toku ratnih godina, dok su Janićijevići bili smešteni u poštanskim kancelarijama, jer su ostali bez stana, Jovanovog oca uhapsila je specijalna policija. Njegova supruga, Jovanova majka, svoje petoro djece je izdržavala danonoćnim šivenjem. Njegov otac je jedva izbjegao strijeljanje na Banjici, zahvaljujući rođaku na položaju, koji je uspio da ga spasi.

Život u teškoj oskudici učinio je Jovana jačom osobom. Puno godina kasnije prisjećao se kako su on i njegovi prijatelji krali njemačke konzerve u okolnim magacinima i narodnim kuhinjama, a nakon toga se krili po lavirintima ispod zemlje. Izrastao je u stabilnog i vrijednog momka, uprkos činjenici što mu je otac bio jako strog.

Poslije rata, Jovana su izbacili iz škole zbog tuče. Iz tih razloga, otac ga kažnjava, tako što ga šalje na selo gdje ga čeka težak rad na njivi. Jedan dan, u Maskare je došla starija sestra Ljubica. U Beogradu se družila sa Mirom Stupicom, poznatom glumicom tog vremena. Sestra mu je tada predložila da pokuša sa glumom, a ona će zamoliti Miru da mu pomogne. Glumica nije pomogla Jovanu, ali zato mu je pomogao njen mlađi brat, Bora Todorović.

Todorović je tada već bio na drugoj godini Akademije. Jedne prilike Bora Todorović je slušao Jovana kako recituje neku pjesmu, sav oduševljen rekao je: „Ja više nemam šta da te učim!“.

Igrao je sa Batom Živojinovićem, sa kojim je bio veliki prijatelji. Često su zajedno izlazili na igranke i u kafane. Blizak prijatelj bio je i sa velikim pjesnikom Brankom Miljkovićem. Janićijević je kolegama bio omiljen, a publika ga je voljela iako nije glumio klasične heroje, kao Bata Živojinović. Janaćko, kako su nekad zvali Jovana, je po senzibilitetu bio mnogo bliži Borisu Dvorniku, njegovoj ležernosti i šarmu. Privatno je bio čovjek blage naravi, tolerantan  i duhovit. Čovjek neprocjenljivog talenata, koji mu je pružao da glumi raznovrsne uloge. Njegova gluma bila je stvarna. Znao je da se saživi sa ulogom.

Imao je grube usne, tamne oči i gustu crnu kosu. Takav fizički izgled bio je stvoren za uloge negativaca u vesternima koji su snimani u Lici i Hercegovini.

Prva Jovanova supruga zvala se Anđelka Smiljanov. Iz tog braka rodio mu se sin Andrija. Iz drugog braka sa suprugom Živkom dobio je ćerku Kseniju, koja je takođe glumica. Njegovi unuci zovu se Jelena, Nikola, Andrijana, Marko, Jovana, Sanja i Sara.

Cijeli život mu se mijenja jednog dana u saobraćajnoj nesreći koju je izazvao nesmotrenom vožnjom u centru grada, kada je njegov suvozač poginuo. Janićijević je osuđen na kaznu zatvora od godinu dana, koju je odležao u požarevačkoj Zabeli. Međutim, publika ga nije zaboravila, te je nakon izvršene kazne, nastavio sa profesionalnom karijerom.

Jovan Janićijević umro je u 61. godini života u Beogradu, gdje je i sahranjen u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju.

Karijera

Godine 1951. Jovana je na Akademiju primio poznati profesor Tomislav Tanhofer. Bio je impresioniran mladim Jovanom koji nije imao položenu maturu. Sljedeće godine, prvu godinu studija, položio sa desetkom. Poslije druge godine, postaje član Beogradskog dramskog pozorišta; poslije treće, profesor Tanhofer, oduševljen Jovanom kao studentom, javno govori da njegov student zaslužuje ocjenu 100.

Jovan Janićijević diplomirao je glumu na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju u Beogradu. Godine 1953. počeo je karijeru u Beogradskom dramskom pozorištu.

Zahvaljujući Žorž Skriginu, Janićijević dobija priliku da debituje na velikom platnu 1956. godine u drami „Potraga“ sa Aleksandrom Gavrićem u glavnoj ulozi. Nakon dvije godine, Janaćko pokazuje svoj talenat u ulozi mladog rudara Dušana u filmu „Te noći“ Jovana Živanovića.

Svojim temperamentom, harizmom kojom je zračio, ali i pojavom podsjećao je na buntovne mladiće iz tadašnjih američkih melodrama. Režiser Vladimir Pogačić primijetio je njegov izuzetan talenat, pa mu je ponudio ulogu u antologijskoj srpskoj melodrami „Subotom uveče“. Film je postao hit godine i pravo osveženje među tadašnjim filmovima, a Janaćko postaje poznati glumac u svojoj zemlji.

Janićijević je redao filmske uloge, jednu za drugom. Tokom šezdesetih, ponovo glumi kod Skrigina u nesvakidašnjem partizanskom filmu „Mačak pod šljemom“. Sa Pavlem Vuisićem, glumi u socijalnoj drami Žike Pavlovića „Povratak“.

Prvu glavnu ulogu dobio je u drami Đorđa Kadijevića „Praznik“, gde zapaženo glumi lukavog četničkog narednika Katića. Svoju kvalitetnu glumu nastavio je da pokazuje u koprodukcijskim ostvarenjima „Kralj petroleja“ i „Čiča Tomina koliba“.

U filmu Miće Popovića „Delije“ Janaćko je odradio savršen posao sa Batom Stojkovićem, a onda su slijedile dvije uloge koje su ga afirmisale još više. Bio je to akcijski film „Most“, Hajrudina Krvavca. Vrhunac karijere doseže u kultnoj TV seriji „Muzikanti“.

Uloga Burduša, ciganskog kontrabasiste, omogućila mu je status jugoslovenske zvijezde. Svima je bio simpatičan taj omaleni muzikant sjetne duše i smiješnog izgovora. Bio je romantik, fatalista, u ljubavi nesrećan. Gledaoci su osećali kao da ga dugo poznaju negdje iz komšiluka. Od tada je Jovanu ostao nadimak Burduš. Film je snimljen 1971. godine kada postaje hit.

Pozorišni glumac Bekim Fehmiu u svojim memoarima „Blistavo i strašno“ je napisao da je u Rimu 1971. godine, bio u gostima kod Dina de Laurentisa (Dino De Laurentiis) i njegove supruge, glumice Silvane Mangano (Silvana Mangano), te da je Jovanu ponuđena slavna uloga u filmu „Kum“.

Naime, Jovan Janićijević bio je u Los Anđelesu oko mjesec dana. Ponuđena mu je glavna uloga don Korleonea u filmu „Kum“ pod uslovom da nauči engleski jezik, ali on se više nikada nije vratio u Los Anđeles.

Na kraju je donesena odluka da svi glumci u filmu budu Amerikanci, iako je u početku bila ozbiljno razmatrana mogućnost da će Balkanci ili Italijani biti najbolji glumci za prikaz mafijaša Koza Nostre, sa svojim tvrdim izgovorom i jakim akcentom, kao i mrkim pogledima.

Nakon saobraćajne nesreće i odležane zatvorske kazne, redale su mu se uloge u filmovima „I bog stvori kafansku pevačicu“, „Valter brani Sarajevo“, kao i u hit serijama „Građani sela Luga“, „Majstori“, „Pozorište u kući“ i druge.

Krajem sedamdesetih Janaćko igra u minijaturama kao što je „Specijalno vaspitanje“ Gorana Markovića i ratna drama „Hajka“ Žike Pavlovića.

Komičnih uloga prihvatio se osamdesetih godina. Bile su to komedije „Moljac“, „Nema problema“, „Sekula i njegove žene“, „Sulude godine“ i druge. Posljednja njegova uloga bila je u lakoj komediji Milana Jelića „Velika frka“ sa Gagom Nikolićem u glavnoj ulozi, 1992. godine.

Jovan Janićijević u svojoj uspješnoj karijeri, za svoj je neumorni rad i talenat dobio brojne nagrade i priznanja.

Filmografija

• „Potraga“ (1956. godine)
• „Doktor“ (1957. godine)
• „Te noći“ (1958. godine)
• „Il Vendicatore“ (1959. godine)
• „As the Sea Rages“ (1959. godine)
• „Slučajan pogodak“ (1961. godine)
• „Džungla“ (1961. godine)
• „Sibirska Ledi Magbet“ (1961. godine)
• „Mačak pod šljemom“ (1962. godine)
• „Sektor D“ (1962. godine)
• „Šeki snima, pazi se“ (1962. godine)
• „Dve noći u jednom danu“ (1963. godine)
• „Au paus de Skipetars“ (1964. godine)
• „Ko puca otvoriće mu se“ (1965. godine)
• „Graf Bobby, der Schrecken des wilden Westens“ (1965. godine)
• „Čiča-Tomina koliba“ (1965. godine)
• „Kralj petroleja“ (1965. godine)
• „Vreme ljubavi“ (1966. godine)
• „Povratak“ (1966. godine)
• „Deca vojvode Smita“ (1967. godine)
• „Praznik“ (1967. godine)
• „Diverzanti“ (1967. godine)
• „Visočka hronika“ (1967. godine)
• „Delije“ (1968. godine)
• „Kad golubovi polete“ (1968. godine)
• „Ima ljubavi, nema ljubavi“ (1968. godine)
• „Bekstva“ (1968. godine)
• „Sirota Marija“ (1968. godine)
• „Parničari“ (1967-1968. godine)
• „U raskoraku“ (1968. godine)
• „Sramno leto“ (1969. godine)
• „Bog je umro uzalud“ (1969. godine)
• „Nizvodno od sunca“ (1969. godine)
• „Most“ (1969. godine)
• „Veliki dan“ (1969. godine)
• „Muzikanti“ (1969. godine)
• „Tristan i Izolda“ (1970. godine)
• „Burduš“ (1970. godine)
• „Žarki“ (1970. godine)
• „Čudo (TV)“ (1971. godine)
• „Ceo život za godinu dana“ (1971. godine)
• „Glumac je, glumac“ (1972. godine)
• „Burduš kondukter“ (1972. godine)
• „Građani sela Luga“ (1972. godine)
• „I Bog stvori kafansku pevačicu“ (1972. godine)
• „Obraz uz obraz“ (1972. godine)
• „Izdanci iz opaljenog grma“ (1972. godine)
• „Valter brani Sarajevo“ (1972. godine)
• „Majstori“ (1972. godine)
• „Susedi“ (1973. godine)
• „Peta kolona“ (1973. godine)
• „Partizani“ (1974. godine)
• „Valter brani Sarajevo“ (1974. godine)
• „Rekvijem za teškaša“ (1974. godine)
• „Pozorište u kući 2“ (1974. godine)
• „Košava“ (1974. godine)
• „Partizani“ (1974. godine)
• „Crvena zemlja“ (1975. godine)
• „Pavle Pavlović“ (1975. godine)
• „Specijalno vaspitanje“ (1977. godine)
• „Hajka“ (1977. godine)
• „Povratak otpisanih“ (1978. godine)
• „Sekula i njegove žene“ (1979. godine)
• „Lov u mutnom“ (1981. godine)
• „Priče preko pune linije“ (1982. godine)
• „Jack Holborn“ (1982. godine)
• „Karađorđeva smrt“ (1983. godine)
• „Kamiondžije opet voze“ (1984. godine)
• „Moljac“ (1984. godine)
• „Kamiondžije 2“ (1984. godine)
• „Nema problema“ (1984. godine)
• „Tombola“ (1985. godine)
• „Hokejaši“ (1986. godine)
• „Sekula i njegove žene“ (1986. godine)
• „Vuk Karadžić“ (1987. godine)
• „Sulude godine“ (1988. godine)
• „Ortaci“ (1988. godine)
• „Rođaci iz Lazina“ (1989. godine)
• „Uroš blesavi“ (1989. godine)
• „Vampiri su među nama“ (1989. godine)
• „Seobe“ (1989. godine)
• „Sekula se opet ženi (1991. godine)
• „Svemirci su krivi za sve“ (1991. godine)
• „Kroz prašume Južne Amerike“ (1991. godine)
• „Dama koja ubija“ (1992. godine)
• „Sekula nevino optužen“ (1992. godine)
• „Velika frka“ (1992. godine)